Заключэнне экспертаў і юрыстаў ПЦ "Вясна" па крымінальных справах па арт. 309 КК (блакаванне чыгункі)

У судзе Баранавіцкага раёна 27 красавіка вынеслі прысуд Сяргею Богдану, Уладзіміру Ланкевічу і Віктару Іванцову. Першых двух прызналі вінаватымі паводле ч. 1 арт. 14 і арт. 309 Крымінальнага кодэкса і прысудзілі да трох гадоў пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму. Віктара Іванцова прызналі вінаватым ва ўчыненні злачынства, прадугледжанага арт. 309, і прызначылі два гады пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму.

Справу разглядала суддзя Іна Паўлоўская. Дзяржабвінавачанне падтрымаў намеснік Брэсцкага транспартнага пракурора старшы саветнік юстыцыі Ігар Палыко.

Сведкі абвінавачвання па справе - дзевяць работнікаў чыгункі, запэўнілі суд, што дзеянні абвінавачаных не маглі прычыніць пашкоджанняў, а ўсе наступствы былі лёгка і хутка ліквідаваныя. Сведчанні адной сведкі дапускалі розначытанне, але пасля ўдакладняліся іншымі ўдзельнікамі пасяджэння. Выступоўца ў якасці сведкі рэвізор службы бяспекі руху цягнікоў адзначыў, што такія дзеянні абвінавачаных маглі прывесці да збою аўтаматыкі і затрымкі руху цягнікоў. Пры гэтым адзначыў, што аўтаматыка не дапусціла б крушэння цягніка. Сума нанесенай шкоды склала 330 рублёў: абвінавачаныя пакрылі яго ў поўным аб'ёме.

У судзе Пухавіцкага раёна 28 красавіка вынесены прысуд па справе Сяргея Розума, узбуджанай па ч. 1 арт. 309 Крымінальнага кодэкса - 2 гады пазбаўлення волі. Справу разглядаў суддзя Сяргей Васілеўскі. Бок дзяржабвінавачання ўяўляла Надзея Каліта.

Сяргей Розум абвінавачваўся ў тым, што прымацаваў металічны дрот паміж двума чыгуначнымі рэйкамі шляхам абмотвання яго вакол рэек. Прычыненую шкоду Беларускай чыгунцы ацэнены ў 7 рублёў 67 капеек. Ліквідацыю няспраўнасці заняла каля 40 хвілін. Па словах дзяжурнага, рухомы састаў па шляхах павінен быў адправіцца ў 23.25, але быў затрыманы з-за дроту на некалькі хвілін, шкоды чыгунцы не было прычынена.

У судзе Маладзечанскага раёна 3 мая вынесены прысуд Сяргею Шабуне і Паўлу Фядукевічу. Іх прызналі вінаватымі паводле арт. 14 і арт. 309 Крымінальнага кодэкса і асудзілі кожнага на адзін год і дзевяць месяцаў пазбаўлення волі ў калоніі агульнага рэжыму.

Справу разгледзела суддзя Дубовік, дзяржабвінавачанне падтрымаў пракурор Цітовіч.

Як і ў папярэдніх выпадках, зробленае заключалася ў накідванні дроту на рэйкі чыгункі. Дапытаныя сведкі таксама адмаўлялі магчымасць прычынення цяжкіх наступстваў.

Расследуюцца і разгледжаны і іншыя факты ўздзеяння на чыгуначныя шляхі і сістэмы.

У абгрунтаванне абвінавачвання С. Багдана, В. Ланкевіча і В. Іванцова пракуратура сцвярджала, што іх дзеянні "маглі пацягнуць цяжкія наступствы і дэстабілізаваць працу БЧ".

Ва ўсіх пералічаных выпадках улады настойвалі на палітычнай матывіроўкі зробленага:

С. Розум, на думку пракурора, дзейнічаў з палітычным матывам бо знаходзіцца ў базе "беспарадкі", дзе зафіксавана, што ён на пікетах у падтрымку Ціханоўскай негатыўна выказваўся ў адрас дзейнай дзяржаўнай улады, а таксама перапіскай з жонкай, дзе яны перасылаюць адзін аднаму паведамленні з дэструктыўных тэлеграм-каналаў, і тым, што сам абвінавачаны быў падпісаны на шэраг тэлеграм-каналаў, у тым ліку" кіроўцы 97%", дзе публікаваліся заклікі да замыкання чыгуначных шляхоў, Інструкцыі па канспірацыі і бяспецы.

Па справе С. Багдана, В. Ланкевіча і В. Іванцова такое сцвярджэнне ўтрымлівалася ў прапагандысцкім сюжэце дзяржаўнага тэлебачання.

Па справе С. Шабуні і П. Фядукевіча пра тое, што ўчынак быў здзейснены з-за палітычнай варожасці ў мэтах дэстабілізацыі працы чыгункі заявіў пракурор.

Усе абвінавачаныя знаходзіліся пад вартай на працягу доўгага перыяду часу. Абраная мера стрымання не абгрунтоўвалася прымальнымі ў дэмакратычным грамадстве абставінамі.

Па сваёй сутнасці такія дзеянні ўтрымліваюць прыкметы блакавання транспартных камунікацый (шляхам стварэння перашкод, устаноўкі пастоў ці іншым спосабам), аднак для кваліфікацыі іх як крымінальнага злачынства неабходна наступленне пэўных наступстваў: прычынення шкоды ў асабліва буйным памеры (ч.1 арт. 310 КК) або прычыненне цяжкага ці менш цяжкага цялеснага пашкоджання (ч. 2 арт. 310 КК). Такім чынам, яны не могуць кваліфікавацца як крымінальна каральная дзея.

Па 309 артыкуле Крымінальнага кодэксу, які ставіцца ў віну абвінавачаным, караюцца «наўмысныя разбурэнне, пашкоджанне або прывядзенне іншым спосабам у непрыдатны для эксплуатацыі стан сродкаў чыгуначнага, воднага, паветранага, аўтадарожнага, магістральнага трубаправоднага транспарту, шляхоў зносін, збудаванняў на іх, сродкаў сігналізацыі або сувязі або іншага транспартнага абсталявання» пры ўмове, што «гэтыя дзеянні загадзя для вінаватага маглі пацягнуць смерць чалавека, крушэнне, аварыю альбо іншыя цяжкія наступствы».

Такім чынам, варта ацаніць:

• ці здзяйснялі абвінавачаныя разбурэнне, пашкоджанне або прывядзенне ў непрыдатны для эксплуатацыі стан сродкаў чыгуначнага транспарту, шляхоў зносін, збудаванняў на іх, сродкаў сігналізацыі або сувязі або іншага транспартнага абсталявання;
• ці маглі гэтыя дзеянні пацягнуць смерць чалавека, крушэнне, аварыю альбо іншыя цяжкія наступствы;
• ці была апошняя акалічнасць відавочнай для абвінавачаных.

Варта адзначыць, што паняцце "іншыя цяжкія наступствы" у КК не раскрыта; няма адпаведных тлумачэнняў Пленума Вярхоўнага Суда ў пастановах аб парадку прымянення артыкулаў адпаведнай главы КК. У пастанове Пленума ВС "Аб судовай практыцы па справах аб злачынствах супраць інтарэсаў службы (арт. арт. 424-428 КК)" тлумачыцца, што адпаведныя дзеянні падлягаюць кваліфікацыі па прыкмеце «наступ цяжкіх наступстваў» пры ўмове, што дзеянні, учыненыя вінаватым, пацягнулі за сабой буйныя аварыі, катастрофы, працяглую дэзарганізацыі працы транспарту або вытворчага працэсу, працы ўстановы, прадпрыемства, арганізацыі, нанясенне маёмаснага ўрону ў асабліва буйных памерах, прычыненне смерці або цяжкіх цялесных пашкоджанняў хаця б аднаму чалавеку, давядзенне да самагубства і т. п.». Мяркуем магчымым прымяняць гэта вызначэнне па аналогіі.

Зыходзячы з вынікаў назірання за названымі справамі, прыходзім да высновы аб тым, што разбурэнні, пашкоджанні і прывядзення ў непрыдатны стан названых элементаў чыгуначнага транспарту і інфраструктуры не здзяйсняліся. Сродкі чыгуначнага транспарту, шляхі зносін, збудаванні на іх, сродкі сігналізацыі або сувязі і іншае транспартнае абсталяванне заставаліся ў спраўным стане. Ілжывае паведамленне сістэм аб занятым шляху або няпоўнае спрацоўванне пераключалых кірунак руху механізмаў пакідала гэтыя элементы ў спраўным стане, і яны вярталіся да нармальнага функцыянавання ў кароткія тэрміны.

Па аднадушным меркаванні дапытаных у судовых пасяджэннях сведак абвінавачвання - супрацоўнікаў чыгункі, дзеянні абвінавачаных не маглі пацягнуць смерць чалавека, крушэнне, аварыю альбо іншыя цяжкія наступствы менавіта па прычыне таго, што абсталяванне не прыводзілася ў непрыдатнасць.

Тым больш нейкая небяспека не магла быць відавочнай для абвінавачаных.

Такім чынам, ні з аб'ектыўнага боку, ні з суб'ектыўнай дзеянні абвінавачаных не з'яўляюцца злачынствам па ч. 1 арт. 309 КК (астатнія часткі гэтага артыкула прадугледжваюць наступ больш цяжкіх наступстваў або здзяйсненне гэтых дзеянняў у тэрарыстычных і дыверсійных мэтах).

Важна адзначыць, што па артыкуле 18.2. КаАП караецца:

• "Падкладанне на чыгуначныя і трамвайныя шляхі прадметаў, якія могуць выклікаць парушэнне руху чыгуначнага або гарадскога электрычнага транспарту», – караецца штрафам у памеры ад двух да дзесяці базавых велічынь (58-290 рублёў);
• "Пашкоджанне чыгуначнага або трамвайнага шляхоў, ахоўных лесанасаджэнняў, снегаахоўных агародж або іншых шляхавых аб'ектаў, збудаванняў і прылад сігналізацыі і сувязі» – караецца штрафам у памеры ад дваццаці да пяцідзесяці базавых велічынь (580-1450 рублёў).

Такім чынам, у адсутнасць розных кваліфікуючых прыкмет, адвольна абвінавачаных, іх дзеі прама падпадаюць пад прыкметы толькі адміністрацыйнага правапарушэння.

Акрамя таго, абвінавачаным неабгрунтавана прызначаныя максімальна жорсткія па выглядзе пакарання пры наяўнасці альтэрнатыўных, тэрмін пазбаўлення волі таксама непрапарцыйна працяглы - аж да максімальнага (за два замахі на здзяйсненне злачынства). Судом не ужытыя іншыя меры крымінальнай адказнасці – умоўнае асуджэнне з адтэрміноўкай выканання пакарання, што сведчыць аб прадузятасці суда.

Такім чынам, не аспрэчваючы супрацьпраўнага характару дзеянняў абвінавачаных па пералічаных справах, мы канстатуем цвёрдае перакананне ў палітычна матываваным пераследзе абвінавачаных па пералічаных крымінальных справах.

У адпаведнасці з Кіраўніцтва па вызначэнні паняцця "палітычны зняволены", палітычным зняволеным таксама з'яўляецца асоба, пазбаўленая свабоды, калі пры наяўнасці палітычных матываў яго пераследу мае месца хаця б адзін з наступных фактараў:

1. пазбаўленне волі было заснавана на фальсіфікацыі доказаў усьвядомленага правапарушэння або пры адсутнасці падзеі або складу правапарушэння альбо яго здзяйсненні іншай асобай;
2. працягласць або ўмовы пазбаўлення волі відавочна непрапарцыйна (неадэкватныя) правапарушэнню, у якім асоба падазраецца, абвінавачваецца альбо была прызнана вінаватай.

У дачыненні да гэтай групы палітычных зняволеных мы патрабуем неадкладнага перагляду прынятых у дачыненні да іх мер і судовых рашэнняў пры выкананні права на справядлівае судовае разбіральніцтва і ліквідацыі пералічаных фактараў, якія паўплывалі на прысуд.

Таму прапануем прыняць рашэнне аб прызнанні Сяргея Богдана, Уладзіміра Ланкевіча, Віктара Іванцова, Сяргея Шабуні, Паўла Федукевіча і Сяргея Розума палітычнымі зняволенымі з патрабаваннем перагляду іх спраў, а таксама вызвалення з ужываннем іншых мер, якія гарантуюць іх яўку ў суд.

У далейшым мяркуем абавязковым вывучэння абставінаў кожнага асобнага выпадку блакавання шляхоў зносін на прадмет наяўнасці ў дзеяннях абвінавачаных кваліфікуючых прыкмет, якія аддзяляюць адміністрацыйнае правапарушэнне ад крымінальнага злачынства, і ў адпаведнасці з гэтым, пры адсутнасці такіх прыкмет і наяўнасці прыкмет палітычна матываванага пераследу, лічым магчымым прызнанне абвінавачаных і/або асуджаных палітвязнямі.