"Ён сядзіць, справа яго жыве, а імя яго гучыць". Праваабаронцу "Вясны" Леаніду Судаленка споўнілася 56 гадоў
Сёння, 23 верасня, палітзняволенаму праваабаронцу "Вясны" з Гомеля Леаніду Судаленку спаўняецца 56 гадоў. Свой Дзень нараджэння ён сустракае ў папраўчай калоніі №3 у Віцебскай вобласці. З Віцебска родам і блізкі сябар Леаніда — Павел Левінаў, праваабаронца Беларускага Хельсінкскага камітэта. Адзін аднаго яны называюць "братамі", а аб'ядноўваюць іх не толькі праваабарончая дзейнасць, але і незвычайныя традыцыі. "Вясна" распавядае пра сяброўства двух праваабаронцаў.
- Павел Левінаў і Леанід Судаленка. Фота размешана Леанідам на старонцы ў Фэйсбук
Браты па праваабароне
Леанід Судаленка і Павел Левінаў пасябравалі ў далёкім 2006-м годзе:
"Мы зблізіліся ў праваабарончым асяроддзі і ішлі ў адным кірунку для таго, каб палепшыць сітуацыю з правамі чалавека ў Беларусі, — успамінае Павел Левінаў. — Ён мяне лічым сваім братам, а я яго – сваім. Не ведаю, на колькі мы падобныя, але часам нас з ім блыталі І адзін да аднаго мы заўсёды звяртаемся: “Прывітанне, брат”. Вядома, мы не родныя браты — мы браты па праваабароне. Мы заўсёды дзяліліся адзін з адным поспехамі і няўдачамі".
Незвычайныя канверты
У 2017 годзе Паўла Левінава пасадзілі на 15 сутак за маніторынг пратэсных Маршаў недармаедаў А Леанід Судаленка пісаў яму цёплыя лісты. Так і пачалася традыцыя перапісвацца з выкарыстаннем незвычайных канвертаў, успамінае Павел Левінаў:
"На канвертах была надрукаваная мая фатаграфія. Леанід, мабыць, на кампутары яе рабіў, а потым хадзіў раздрукоўваць яе на канверце. У той час лісты ніхто не краў — яны ўручаліся [даходзілі да зняволенага — заўв.]. Апошні ліст ад Леаніда тады дайсці да мяне не паспеў — і вярнуўся да Леаніда. Ён мне яго і перадаў".
Гэты момант зафіксаваны на фатаграфіі, якую ў 2017-м годзе Леанід выклаў на сваёй старонцы ў Фэйсбук. Павел Левінаў, які на той момант нядаўна выйшаў з сутак, трымае ў руках той самы канверт ад Леаніда.
- Пад чырвонай налепкай аб вяртанні ліста, які трымае Павел Левінаў — яго фатаграфія
Цяпер жа, падчас крымінальнай зняволення Леаніда, лісты яму пасылае Павел Левінаў. Канверты — таксама незвычайныя. Напрыклад, віншаванне з Новым годам-2022, якое Павел дасылаў з Украіны:
- У якасці Дзеда Мароза — сам Павел Левінаў
А на 55-годдзе Леаніда, якое праваабаронца адзначыў у Гомельскім СІЗА ў 2021 годзе, Павел Левінаў вырабіў святочны канверт, на якім была намаляваная азалочаная лічба 55 і раздрукаваная фатаграфія Леаніда. Усярэдзіне ляжала віншавальная паштоўка — "брату ад брата".
Усё гэта Леаніду не ўручылі.
"У цяперашняй сітуацыі ніводнае маё пасланне да Леаніда не дайшло, — адзначае Павел Левінаў. — Леанід можа падумаць: «Што здарылася з братам, куды ён знік?» Але ўсё ж, я ўпэўнены, ён выдатна разумее: гэта здарылася не з братам, гэта здарылася з краінай".
Жэнева і фота праз 10 гадоў
Левінаў і Судаленка не раз разам наведвалі ў складзе беларускіх няўрадавых дэлегацый Жэнеўскі офіс Упраўлення Вярхоўнага Камісара па правах чалавека. Гэта было ў рамках працэдуры Універсальнага перыядычнага агляду (УПА).
"Мы слухалі з першых вуснаў даклады ўрада Беларусі аб тым, як «у нашай краіне выконваюцца правы чалавека і няма ніякіх парушэнняў» — і падавалі свае альтэрнатыўныя даклады".
Гэта фота зроблена з апошняй сумеснай паездцы праваабаронцаў у Жэневу ў 2017 годзе.
"І падчас візіту мы знайшлі з Леанідам фатаграфію, дзе была наша самая першая паездка ў Жэневу — у 2007 годзе, у Офісе прадстаўніцтва сеткі Дамоў правоў чалавека. І мы паспрабавалі паўтарыць гэта фота ў тых жа позах".
- Леанід Судаленка і Павел Левінаў падчас паездкі ў Жэневу ў 2007 годзе
Павел Левінаў нагадвае, што Камітэт ААН правоў чалавека вывучае не толькі альтэрнатыўныя даклады праваабаронцаў, але і звяртае ўвагу на колькасць індывідуальных зваротаў, якія паступаюць у КПЧ ААН з краіны: там грамадзяне краіны выступаюць супраць сваёй дзяржавы, якая парушыла тое ці іншае права, замацаванае ў Міжнародным пакце аб грамадзянскіх і палітычных правах.
З Беларусі такіх зваротаў больш за 300, а па 153 з іх ужо прынятыя станоўчыя рашэнні: КПЧ ААН прызнаў, што Рэспубліка Беларусь парушае палажэнні міжнародных пагадненняў і тым самым парушае правы сваіх грамадзян. Вялікі ўклад тут унёс Леанід: ён выступаў адвакатам грамадзян, якія туды звярталіся. Напрыклад, адно з такіх станоўчых рашэнняў было вынесена на летняй сесіі КПЧ ААН. Камітэт прызнаў парушэнне Беларуссю правоў Гомельскай журналісткі Ларысы Шчыраковай, а яе зварот рыхтаваў Леанід Судаленка.
"Леанід Судаленка сядзіць, а справа яго жыве, — кажа Павел Левінаў. — І крымінальная справа ў дачыненні да Леаніда — гэта помста ўладаў Леаніду за яго праваабарончую дзейнасць. За тое, што ён праўдзіва паказваў Беларусь на міжнароднай арэне".
*Нядаўна беларускі парламент выступаў з прапановай дэнансаваць для Беларусі Факультатыўны пратакол да Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах. Менавіта гэты пратакол дае магчымасць беларусам скардзіцца на сваю дзяржаву ў КПЧ ААН.
Беларуская Праваабарончая Школа
Сваімі ведамі Леанід Судаленка дзяліўся з вучнямі курсаў Беларускай Праваабарончай Школы. У рамках Паглыбленага тэматычнага курса па правах чалавека Леанід выступаў трэнерам і экспертам па тэме абароны правоў чалавека на міжнародным узроўні з практыкай зваротаў у Камітэт па правах чалавека ААН. Дзяліўся і канкрэтнымі ведамі: напрыклад, як запоўніць фармуляр Камітэта, каб зарэгістраваць і падаць індывідуальны зварот.
Адзін з навучальных цыклаў распачаўся зусім нядаўна — у сярэдзіне верасня 2022. Там выкладае і Павел Левінаў:
"Цяпер сярод навучэнцаў БПШ прозвішча Леаніда гучала неаднаразова. Не толькі як трэнера, але і палітвязня. А адна з груп, напрыклад, вывучала рашэнне КПЧ ААН, якое рыхтаваў Судаленка. А калі ўдзельнікі даведаліся, што мы з Леанідам знаёмыя, то задавалі пытанні асабістага характару: «Што гэта за чалавек? Дзе вы пазнаёміліся? А чаму вы сталі братамі?»
Таму Леанід сядзіць, справа яго жыве, а імя яго гучыць".
Каманда Беларускай Праваабарончай Школы адзначае, што Леанід вельмі натхняў маладых людзей сваім досведам і безупыннай працай на карысць справядлівасці і правоў чалавека.
"Зняволенне Леаніда Леанідавіча стала моцным ударам для ўсёй нашай каманды, для выпускнікоў і выпускніц — многія пісалі яму лісты, дасылалі пасылкі", — кажа каманда БПШ.
А ў адным сваіх лістоў на волю палітзняволены Леанід Судаленка напісаў:
"Атрымаў днямі натхняльны ліст дзяўчыны з Мінска, піша што вучылася на курсах правоў чалавека і слухала маю лекцыю. Цытата: «Яшчэ тады, шмат гадоў таму Ваш прафесіяналізм і падыход да справы мяне вельмі захапілі і нават натхнілі. Менавіта таму я зараз хачу вас падтрымаць і падбадзёрыць. Не толькі ваша юрыдычная, але і адукацыйная дзейнасць маюць велізарны сэнс і карысць. Я вельмі рада, што ў маладым узросце мне трапіліся Вы, школа Правоў Чалавека і ўсё, што звязана з абаронай правоў чалавека! Вашы прыклад вельмі натхняе, дзякуй вам!»"
Вяртанне
На адной з фатаграфій, размешчаных Леанідам у Фэйсбуку, можна пабачыць абодвух праваабаронцаў — каля мяжы Беларусі і Украіны.
Павел Левінаў згадвае, як быў зроблены гэты здымак:
"Я вяртаўся на аўтамабілі з Украіны, а Леанід быў у сваёй маці ў вёсцы Бабовічы (Гомельская вобласць — заўв.). Праязджаючы міма брата, я не мог з ім не сустрэцца. Мы перасекліся на трасе — ён пад'ехаў, мы абняліся і абмяняліся інфармацыяй. І кожны потым зноў паехаў у свой бок, каб абараняць правы чалавека".
Сёння, 23 верасня 2022 года, праваабаронца Леанід Судаленка адзначае свой дзень нараджэння, знаходзячыся ў калоніі.
"Я хачу яму пажадаць, перш за ўсё, здароўя, — кажа Павел Левінаў. — А яшчэ, каб Леанід заставаўся такім жа стойкім і мужным. Я веру ў яго, што ён годна пройдзе угатаваны яму лёсам шлях. І жадаю — не толькі яму, а і сабе — як мага хутчэй абняць свайго брата па праваабароне".
Павіншуйце палітзяволенага праваабаронцу "Вясны" з Днём Нараджэння і падтрымайце яго лістамі салідарнасці!
Адрас для лістоў: ВК № 3. 211322, Віцебская вобласць, г.п. Віцьба. Леаніду Леанідавічу Судаленку
Таксама можна напісаць і онлайн — праз Майстэрню паштовак салідарнасці.
«Правы нам дае не дзяржава». Вялікае інтэрв'ю з Леанідам Судаленкам за два тыдні да яго затрымання
Праваабаронца за кратамі: дармаеды, КПЧ ААН, агуркі і РЭП — знаёмімся з Леанідам Судаленкам у падкасце “Вясна прыйдзе”
