Міжнародная назіральная місія патрабуе спынення практыкі выправаджэння і пазбаўлення акрэдытацыі журналістаў замежных СМІ

Міжнародная назіральная місія Камітэта міжнароднага кантролю за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі распаўсюдзіла заяву "Аб перашкодзе дзейнасці замежных сродкаў масавай інфармацыі у Рэспубліцы Беларусь ", у якой выказала глыбокую занепакоенасць у сувязі з тым, што практыка апошніх месяцаў прадэманстравала негатыўныя наступствы дзеяння Закона Рэспублікі Беларусь" Аб сродках масавай інфармацыі "ў частцы рэгулявання прафесійнай дзейнасці замежных СМІ.

Дзейнічаючы па даручэнні Камітэта міжнароднага кантролю за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі (КМК), які аб'ядноўвае прадстаўнікоў праваабарончых арганізацый краін прасторы АБСЕ і міжнародных грамадзянскіх сетак і арганізацый,
ажыццяўляючы маніторынг агульнай сітуацыі з захаваннем фундаментальных правоў чалавека ў Рэспубліцы Беларусь, у тым ліку пытанняў рэалізацыі свабоды слова, абароны журналістаў і забеспячэння іх прафесійнай дзейнасці,
падкрэсліваючы, што правы чалавека з'яўляюцца прадметам прамой і законнай заклапочанасці міжнароднага грамадзянскай супольнасці;
адзначаючы, што свабодныя і высокаразвітыя сродкі масавай інфармацыі з'яўляюцца краевугольным каменем стабільнага і мірнага грамадства, а свабода слова складае адну з найважнейшых апор дэмакратычнага грамадства і адно з галоўных умоў яго прагрэсу;
заклікаючы ўлады Беларусі следаваць узятым на сябе міжнародным абавязальніцтвам у сферы правоў чалавека, у прыватнасці гарантаваць ўмовы, у якіх журналісты могуць працаваць без юрыдычных або адміністрацыйных абмежаванняў;

Міжнародная назіральная місія:
1. Выказвае глыбокую занепакоенасць у сувязі з тым, што практыка апошніх месяцаў прадэманстравала негатыўныя наступствы дзеяння Закона Рэспублікі Беларусь "Аб сродках масавай інфармацыі" ў частцы рэгулявання прафесійнай дзейнасці замежных СМІ. Так, неабходнасць праходзіць абавязковую акрэдытацыю ў МЗС Беларусі для журналістаў замежных СМІ не толькі істотна ўскладняе іх тэрміновую работу па асвятленню грамадска важных падзей, але і праз перанос акцэнту з права на акрэдытацыю на права акрэдытаваць прыводзіць да злоўжыванняў і маніпуляцыяў з боку ўладных структур, якія прыводзяць да грубых умяшанняў у свабоду слова. Не ўзгадняецца з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды СМІ і адсутнасць у законе нормаў, якія гарантуюць грамадзянам Рэспублікі Беларусь бесперашкодны доступ да паведамленняў і матэрыялаў замежных сродкаў масавай інфармацыі.

2. Нагадвае, што згодна абавязальніцтвам, прынятым на сябе дзяржавамі-ўдзельніцамі АБСЕ, "журналісты не могуць падвяргацца выправаджэнню ці іншым чынам карацца ў выніку законнага ажыццяўлення іх прафесійнай дзейнасці" (Хельсінкскі заключны акт АБСЕ, 1975 г.) і дзяржавы-ўдзельнікі "будуць устрымлівацца ад прыняцця абмежавальных мер, такіх, як пазбаўленне журналіста акрэдытацыі або выправаджэнне яго з-за ўтрымання рэпартажаў журналіста або яго органа інфармацыі "(Выніковы дакумент Венскай сустрэчы дзяржаў-удзельніц АБСЕ, 1989 г.).

3. У сувязі з вышэйпададзеным расцэньвае як перашкоды дзейнасці замежных СМІ і распаўсюджванню інфармацыі паміж дзяржавамі-ўдзельніцамі АБСЕ наступныя факты:
забарона на выезд з Рэспублікі Беларусь 24 сакавіка 2011 г. карэспандэнту польскай "Газеты выборчай" Анджэю Пачобуту і далейшае узбуджэнне супраць яго крымінальнай справы па арт. 368 ч. 1 Крымінальнага кодэкса "Абраза прэзідэнта РБ";

затрыманне 24 сакавіка 2011 у Оршы і наступны адміністрацыйны арышт грамадзяніна Расіі Аляксандра Лашманкіна, галоўнага рэдактара праваабарончага інфармацыйнага агенцтва "Свабода", а таксама далейшае рашэнне МЗС Беларусі аб пазбаўленні яго акрэдытацыі ў якасці журналіста замежнага СМІ;

затрыманне 24 сакавіка 2011 у Гомельскай вобласці на 9 гадзін кіраўніка Маскоўскага карэспандэнцкага пункта "Deutschlandradio" Роберта Баага і карэспандэнткі "Рэйнскай газеты" Дорыс Хэйман і вынясенне ім папярэджаньні за парушэньне правілаў ўезду, часовага знаходжання і перамяшчэння ў пагранічнай зоне;

затрыманьне 30 траўня 2011 года ў Мінску спецыяльнага карэспандэнта расійскага тэлеканала "Дождж" Радзівона Марынічава і выдача яму прадпісанні пакінуць Рэспубліку Беларусь на працягу 24-х гадзін з забаронай на ўезд на працягу 5-ці гадоў;

заяву, зробленую 27 мая 2011 года Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь Аляксандрам Лукашэнка, аб тым, што ў краіне можа быць прыпыненая дзейнасць шэрагу СМІ, у тым ліку расійскіх, якія, на яго думку, нагнятаюць сітуацыю на валютным і спажывецкім рынках.

Міжнародная назіральная місія патрабуе:

прывядзення Закона "Аб сродках масавай інфармацыі" ў адпаведнасць з рэкамендацыямі Бюро Прадстаўніка АБСЕ па пытаннях свабоды СМІ ад 2008 года;

спынення практыкі выправаджэння і беспадстаўнага пазбаўлення акрэдытацыі журналістаў замежных СМІ;

захавання ўладамі Рэспублікі Беларусь ўзятых на сябе міжнародных абавязацельстваў у сферы забеспячэння свабоды СМІ, якія тычацца, у прыватнасці, садзейнічання ўезду і атрымання акрэдытацыі замежных журналістаў;

гарантый недапушчэння ўладамі Рэспублікі Беларусь падобных выпадкаў ціску на журналістаў у будучыні.

Місія спадзяецца, што Рэспубліка Беларусь гатова прадэманстраваць сусветнай супольнасці сваю прыхільнасць агульнапрынятым нормам і няўхільнае выкананне сваіх абавязацельстваў па правах чалавека ў рамках ратыфікаваных міжнародных пагадненняў, гарантуючы стандарты захавання свабоды слова і рэалізацыі журналістамі іх прафесійнай дзейнасці ў строгай адпаведнасці з міжнароднымі стандартамі правоў чалавека.

31 мая 2011 г.
Кіраўнік Місіі Андрэй Юраў