Замежныя дыпламаты павіншавалі "Вясну" з 15-годдзем

На сустрэчу з нагоды 15-годдзя дзейнасці "Вясны" 15 чэрвеня ў офісе праваабарончага цэнтра сабраліся прадстаўнікі амбасадаў такіх дзяржаў, як Вялікабрытанія, ЗША, Германія, Нідэрланды, Венгрыя, Славакія і кіраўнік прадстаўніцтва Еўракамісіі ў Беларусі. Праваабаронцы распавялі высокім гасцям аб асноўных вехах ў гісторыі арганізацыі, прадставілі сваю ацэнку бягучай сітуацыі ў краіне і падзяліліся прагнозамі на будучыню. Дыпламаты адзначылі, што лічаць "Вясну" сваім саюзнікам у праваабарончай дзейнасці.

 У пачатку сустрэчы кіраўнік "Вясны" Алесь Бяляцкі адзначыў, што адкрытасць - гэта пэўная ступень абароны ў працы праваабаронцаў: "Нам няма чаго хаваць, мы заўсёды адкрыта заяўляем аб сваёй пазіцыі, публікуем на сайце свае ацэнкі сітуацыі. І ў гэтай адкрытасці ёсць пэўная наша сіла".

Распавядаючы гасцям пра гісторыю Праваабарончага цэнтра "Вясна", яго лідэр сказаў, што на працягу ўсіх гадоў існавання арганізацыі даводзіцца працаваць у складаных умовах:

"У 96-ым годзе, калі мы арганізаваліся ў ініцыятыўную групу, каб збіраць інфармацыю аб арыштаваных падчас "Чарнобыльскага Шляху" і аказваць дапамогу ім і іх сем'ям, мы думалі, што, пасля таго, як разбярэмся з наступствамі разгону гэтай дэманстрацыі, далей кожны будзе займацца сваімі справамі. І тады мы не маглі здагадвацца, што наша праца расцягнецца на пятнаццаць гадоў і што кожны год нам будуць кідаць новыя і новыя выклікі і мы павінны будзем адказваць на іх. Мы павінны былі стварыць сістэму дапамогі ахвярам палітычных рэпрэсій, і гэта, вядома ж, стала галоўнай задачай нашай арганізацыі".

Сярод асноўных задач "Вясны" Алесь Бяляцкі назваў збор і распаўсюд інфармацыі аб парушэннях правоў чалавека, а таксама назіранне за выбарамі. "Назіраннем мы займаемся з 2000-га года і, на самой справе, мы не хацелі гэтым займацца, паколькі ў нас дастаткова праблем з ахвярамі палітычных рэпрэсій і гэта вялікі аб'ём працы. Але так атрымалася, што не было ў Беларусі арганізацыі, якая займалася б назіраннем прафесійна. Існуючы на ​​той момант Клуб выбаршчыкаў быў досыць слабы, і таму кааліцыя няўрадавых арганізацый ўзяла на сябе гэтую функцыю ".

Алесь Бяляцкі адзначыў, што праца арганізацыі, вядома ж, выклікае нэрвовую рэакцыю з боку беларускіх уладаў. "Дапамога ахвярам, ​​збор інфармацыі, назіранне за выбарамі - гэта ўсе тыя балючыя кропкі, на якія ўлады вельмі востра рэагуюць, і кожны раз мы маем нейкія праблемы. Пасля назірання за выбарамі 2001 года ў 2003 годзе нас пазбавілі рэгістрацыі. З 2006 года ў заканадаўства ўведзена крымінальная адказнасць за дзейнасць незарэгістраваных арганізацый. І нам пагражаюць гэтай крымінальнай адказнасцю, такое папярэджанне мне вынесла Генеральная пракуратура. І бачна, што гэта рэакцыя ўладаў на якасць нашай працы".

Падзеі дня сённяшняга праваабаронцы называюць драматычным перыядам у жыцці беларускага грамадства. Прадстаўляючы дыпламатам ацэнку бягучай сітуацыі, намеснік кіраўніка "Вясны" юрыст Валянцін Стэфановіч акцэнтаваў увагу на тым, што пасля 19-га снежня 2010 года краіну паглынула новая, небывалая па сваіх маштабах і жорсткасці, хваля рэпрэсій. І ў цяперашні  момант ацэнка праваабаронцамі падзей 19-га снежня 2010 года застаецца нязменнай. "Суды, якія прайшлі над удзельнікамі дэманстрацыі 19 снежня, толькі ўмацавалі наша меркаванне. Мы лічым, што суды насілі відавочны абвінаваўчы ўхіл, мелі загадзя прадвызначаны характар. Мы лічым усіх асуджаных па крымінальных справах па падзеях 19 снежня палітычнымі зняволенымі і патрабуем іх неадкладнага вызвалення. На сённяшні дзень гэта 27 асуджаных па артыкуле 293 Крымінальнага кодэкса, якія знаходзяцца ў месцах пазбаўлення волі, Зміцер Дашкевіч і Эдуард Лобаў, асуджаныя за злоснае хуліганства. Таксама ў дачыненні да дзесяці чалавек, асуджаных па артыкуле 342 КК, дзейнічаюць розныя меры абмежаванняў".

На думку праваабаронцы, падзеі 19-га снежня яркім чынам прадэманстравалі ўсю сутнасць выбудаванай А. Лукашэнкам за 15 гадоў сістэму дзяржаўнай улады - жорсткай аўтарытарнай дыктатуры: "Падзеі пасля 19-га ў чарговы раз паказалі, што ў Беларусі на нацыянальным узроўні няма інстытутаў, якія маглі б эфектыўна абараняць правы чалавека. Міжнародных інстытутаў, якія маглі б стаць на абарону парушаных правоў грамадзян Беларусі практычна таксама няма, альбо яны носяць малаэфектыўны характар ​​з прычыны адкрытага ігнаравання сваіх міжнародных абавязацельстваў уладамі Беларусі. Азіраючыся назад, мы можам сказаць, што так званая «лібералізацыя» 2008 -2010 гадоў была нічым іншым як тактычнай рэакцыяй уладаў Беларусі на знешнія, у першую чаргу, эканамічныя выклікі. Падзеі 19-га і пасля паказалі, што без сістэмных, інстытуцыйных, заканадаўчых зменаў у любы момант магчымы рэзкі рэгрэс у галіне дэмакратыі і правоў чалавека, вяртанне да жорсткіх рэпрэсіўных дзеянняў".

Прагназуючы развіццё сітуацыі, Валянцін Стэфановіч небеспадстаўна выказаў здагадку, што эканамічны крызіс, які пачаўся ў Беларусі, можа прывесці да ўзмацнення жорсткасці рэпрэсій з боку рэжыму, прычым ахвярамі гэтых рэпрэсій могуць стаць новыя сацыяльныя пласты насельніцтва. У гэтай сітуацыі праца праваабарончых арганізацый набывае асаблівую важнасць і запатрабаванасць. І праваабаронцы ў гэтай новай складанай сітуацыі ўскладаюць асаблівыя надзеі на пазіцыю краін ЕС і ЗША.
"Менавіта цяпер, на нашу думку, адзіная пазіцыя краін ЕС і ЗША па Беларусі можа адыграць важную і вырашальную ролю. У вашай асобе мы выказваем падзяку ўрадам вашых краінаў, народам вашых краінаў за падтрымку і салідарнасць. У той жа час мы выдатна ўсведамляем, што ніхто, акрамя нас саміх, акрамя народа Беларусі, не можа вырашыць лёс нашай краіны, ніхто, акрамя саміх беларусаў, не нясе адказнасці за сваю будучыню і будучыню сваіх дзяцей", - сказаў Валянцін Стэфановіч, звяртаючыся да замежных дыпламатаў.

У сваю чаргу, госці адзначылі важнасць працы "Вясны". Пасол старшынюючай цяпер у Еўрасаюзе Венгрыі Ферэнц Контра назваў "вясноўцаў" сваімі саюзнікамі ў пытаннях правоў чалавека: "У нашай працы праваабарончая дзейнасць займае прыкладна 70%. Гэта значыць, мы робім тое ж, што і вы, няхай крыху ў іншай форме, на іншых форумах, - адзначыў спадар амбасадар. - І мы вельмі высока цэнім тую працу, якую вы робіце. Вельмі часта калегі з Брюселя просяць у нас аналіз сітуацыі па правах чалавека ў Беларусі. А мы ім гаворым: "Чытайце" Вясну", не трэба дубляваць тое, што калегі робяць на прафесійным узроўні. Можаце стоадсоткава верыць той інфармацыі, якая там ёсць, лепш мы не можам вам даць". І яны ўжо да гэтага прывыклі, яны разлічваюць на тое, што ад вас ідзе дакладная інфармацыя". Працягвайце ў тым жа кірунку. Хоць, вядома, было б добра, калі б вы апынуліся "беспрацоўнымі" і маглі больш часу удзяляць сваім сем'ям. Я гэтага жадаю вам".

Таксама спадар Контра нагадаў, што з лета мінулага года Еўрасаюз прызначыў сваіх прадстаўнікоў па правах чалавека ў тых краінах, дзе існуюць праблемы з правамі чалавека. "У Беларусі гэта быў мой супрацоўнік, які, нажаль, у кастрычніку павінен быў з'ехаць з-за адчувальнага ціску КДБ, і тады я ўзяў гэтую функцыю на сябе. Мы ведаем, што афіцыйны Мінск з неразуменнем ставіцца да таго, навошта такі чалавек тут патрэбен, да яго функцый. Тым не менш, такая функцыя ёсць і мы лічым яе вельмі важнай". З 1 ліпеня функцыя прадстаўніка Еўрасаюза па правах чалавека пераходзіць да іншай асобы і, па словах спадара пасла, гэты чалавек будзе партнёрам беларускім праваабаронцам.