У Магілёве разбураецца капліца на масавым пахаванні нямецкіх салдат Другой сусветнай вайны

На могілках салдат вермахта на тэрыторыі Любускага лесапарку Магілёва разбураецца каплічка. На памятным знаку выгаралы на сонцы надпіс не прачытаць. Навокал абгароджанай тэрыторыі — смецце, у выходныя тут ладзяцца гульбішчы. Гэта — адзінае ў горадзе абазначанае пахаванне салдат пераможанай 68 гадоў таму краіны.

Брацкая магіла двухсот нямецкіх ваеннапалонных — на ўскрайку Любускага лесапарку. За 200 метраў — пасёлак завода імя Кірава. Двухпавярховыя будынкі, што ля лесу, засталіся з часоў Другой сусветнай вайны. У адным з іх месціўся шпіталь. Ля дамоў і брацкая магіла з помнікам салдатам Чырвонай арміі — тэрыторыя побач дагледжаная і прыбраная да 9 мая.

На агароджанай тэрыторыі нямецкага пахавання таксама смецця няма, толькі леташняе апалае лісце. Летась дзверы каплічкі былі пакрытыя надпісамі, цяпер іх зафарбавалі. Сама ж капліца засталася недагледжанай — цэгла рассыпаецца, дах дзіравы. Памятны знак мае патрэбу ў рамонце, крыж таксама даўно не фарбаваўся.

Ля брацкай магілы гутару са старажылам пасёлку, які назваўся Усеваладам Уладзіміравічам. Ён цвердзіць, што тэрыторыя нямецкіх могілак раней была значна большая, і цяпер тая частка, якая апынулася па-за агароджай — месца для масавых папоек: «Яго зменшылі. Раней тут магілкі былі, нічога цяпер няма. Рабілі абы для прыліку. Не так, як у Нямеччыне. Наогул я іду і гляджу, што творыцца ў нас у лесе, — гэта ж жах, гэта злачынства — адны бутэлькі, скрынкі. Ой, Божа!.. Немцам жа таксама трэба было паміраць, як і нашым. Гэта ўсё правадыры гналі на бойню людзей».

Ля нямецкіх могілак вырасла не адно пакаленне жыхароў пасёлку. Пра тое, што капліца, узведзеная крыху больш за дваццаць гадоў таму, разбураецца, а вакол могілак усё засмечана, людзі ведаюць. З некаторымі з іх гутару непадалёк ад помніка савецкім салдатам.

Спадарыня сталага веку: «Нехта ж павінен гэта ўсё даглядаць. Наогул, і даглядаюць. Там жа смецця было шмат, дык прыбралі. Разбураецца цэгла, але ж ніхто не падумае, што неяк трэба яе падрабіць. Там ляжала столькі салдат, што не падлічыць».

Спадарыня: «Хто цяпер туды будзе хадзіць? Цяпер сюды зусім мала прыходзяць, абы толькі для прыліку. Прыходзіць сюды дужа мала людзей».

Спадар: «Мы ж на нямецкія могілкі не водзім унукаў, а водзім вось сюды».

Карэспандэнт: «А чаму на нямецкія не водзіце?»

Спадар: «А што ім патлумачым? Чаму на нямецкія? Яны ж сваім розумам не зразумеюць. А тут трэба, каб паважалі загінулых».

Даглядае нямецкае пахаванне жыллёва-эксплуатацыйны ўчастак № 8. Іх задача, як паведамілі ў адміністрацыі, — прыбраць тэрыторыю. Што да капліцы, то яны за яе не адказваюць і не ведаюць, на чыім яна балансе.

У Магілёве некалькі нямецкіх салдацкіх пахаванняў. Ведаюць пра іх альбо спецыялісты, альбо старажылы. Гэтыя пахаванні ніяк у горадзе не абазначаныя. Пра некаторыя з іх стала вядома, калі Народны саюз Нямеччыны па доглядзе за ваеннымі магіламі пачаў перапахаванне салдат. Сітуацыю з салдацкім пахаваннем у Любускім лесапарку ў гэтай арганізацыі тлумачаць гэтак: «Калісьці гэтую капліцу ўзвёў чалавек без усялякага праекту, гэта былі не мы. І яна нідзе не стаіць на ўліку. І вось трэба рашыць, ці яе знесці, бо стан яе не дужа якасны, ці рамантаваць. Вось гэта самая складаная праблема — узгадненне рамонту. Мы пакуль рашучых дзеянняў не робім. Могілкі ж там прыбраныя, так жа? Я пастараюся больш даведацца пра стан прылеглай тэрыторыі, бо гэта не вельмі прыгожа».

2 ліпеня 2010 года пад Бабруйскам у вёсцы Чарніцы асвяцілі зборныя нямецкія салдацкія могілкі. На іх перапахаваныя астанкі блізу трыццаці тысяч салдат вермахта з Магілёўскай, Віцебскай і Гомельскай абласцей. Яшчэ адны падобныя могілкі знаходзяцца ў Брэсцкай вобласці ля райцэнтра Бяроза. Адкрылі і асвяцілі іх у 2005 годзе. У Народным саюзе Нямеччыны сцвярджаюць, што за час існавання зборных нямецкіх могілак фактаў іх апаганьвання зафіксавана не было.