Заканадаўства аб адвакатуры: што патрабуе зменаў?
Прайшло больш за два гады з таго часу як пачаў дзейнічаць Закон «Аб адвакатуры і адвакацкай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь» (Закон) i iншыя нарматыўныя акты, прынятыя ў адпаведнасці з ім. Нягледзячы на тое, што гэты закон з'яўляецца досыць «свежым», неабходнасць змен беларускага заканадаўства аб адвакатуры прызнаная міжнародныміінацыянальнымі экспертамі. У ходзе прымянення Закона гэтая неабходнасць усвядомленая таксама адвакацкай супольнасцю і дзяржавай.
Дарэчы, працэс удасканалення з'яўляецца лагічным для любога заканадаўства. Гэта абумоўлена тым, што правапрымяняльная практыка, як правіла, выяўляе прабелы, калізіі ў прававым рэгуляванні той ці іншай сферы. Акрамя таго, зменлівыя рэаліі часам дыктуюць неабходнасць рэформаў на заканадаўчым узроўні. Што тычыцца, заканадаўства аб адвакатуры, то пры яго прыняцці і пераглядзе павінны ўлічвацца міжнародныя стандарты адвакацкай прафесіі і права на абарону, паколькі дзейнасць адвакатаў - гэта той інструмент, які закліканы забяспечваць абарону правоў і свабод людзей, гарантаваных не толькі нацыянальным, але і міжнародным правам.
З гэтага пункту гледжання, у Законе "Аб адвакатуры і адвакацкай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь» карэкціроўцы падлягаюць, перш за ўсё, асноўныя паняцці, якія змяшчаюцца ў артыкуле 1, - «адвакацкая таямніца» і «юрыдычная дапамога». Гэтыя паняцці маюць важнае значэнне, таму што менавіта на іх базе будуюцца ўзаемаадносіны адваката і таго, хто звярнуўся да яго асобы.
Згодна з Законам, адвакацкая тайна - гэта звесткі аб пытаннях, па якіх кліент звярнуўся па юрыдычную дапамогу, сутнасць кансультацый, тлумачэнняў, даведак, атрыманых кліентам ад адваката, звесткі пра асабістае жыццё кліента, інфармацыя, атрыманая ад кліента, пра абставіны здзяйснення злачынства па крымінальнай справе, па якім адвакат ажыццяўляў абарону правоў, свабод і інтарэсаў кліента, а таксама звесткі, якія складаюць камерцыйную тайну кліента.
Пры такім азначэнні за рамкамі адвакацкай тайны застаецца мноства звестак, якія сталі вядомымі адвакату пры аказанні юрыдычнай дапамогі, што ставіць пад пагрозу канфідэнцыяльнасць даверанай кліентам адвакату інфармацыі, а значыць, эфектыўнасць юрыдычнай дапамогі адваката і давер да яго кліента.
Таму пры унясенні змяненняў у Закон варта пашырыць замацаваны ў ім прадмет адвакацкай тайны, уключыўшы ў яго любыя звесткі, якія сталі вядомымі адвакату, памочніку адваката, стажору адваката, асобе, якая знаходзiцца ў працоўных адносінах з адвакатам, пра кліента, звязаныя з аказаннем адвакатам юрыдычнай дапамогі свайму даверніка, у тым ліку: факт звароту да адваката, уключаючы імёны і назвы давернікаў; усе доказы і дакументы, сабраныя адвакатам у ходзе падрыхтоўкі да справы; звесткі, атрыманыя адвакатам ад давернікаў; інфармацыю аб даверніка, якая стала вядомай адвакату ў працэсе аказання юрыдычнай дапамогі; ўтрыманне прававых саветаў, дадзеных непасрэдна даверніка або яму прызначаных; усе адвакацкай вытворчасць па справе; ўмовы пагаднення аб аказанні юрыдычнай дапамогі, уключаючы грашовыя разлікі паміж адвакатам і давернікам; любыя іншыя звесткі, звязаныя з аказаннем адвакатам юрыдычнай дапамогі.
Закон вызначае юрыдычную дапамогу як дзейнасць па аказанні садзейнічання кліентам у разуменні, правільным выкарыстанні і выкананні заканадаўства, якая накіравана на ажыццяўленне і абарону правоў, свабод і інтарэсаў кліентаў, а таксама прадстаўніцтва кліентаў у судах, дзяржаўных органах, іншых арганізацыях і перад фізічнымі асобамі.
Такая фармулёўка дазваляе неадназначнае тлумачэнне, што можа пацягнуць неабгрунтаванае абмежаванне сферы аказання юрыдычнай дапамогі. Вызначэнне гэтага тэрміну неабходна выкласці ў іншай рэдакцыі, замацаваўшы ў Законе максімальна шырокі пералік відаў юрыдычнай дапамогі, выключыўшы словы "па аказанні садзейнічання кліентам у разуменні, правільным выкарыстанні і выкананні заканадаўства», а таксама дапоўніўшы частка 5 артыкула 1 Закона нормай аб тым, што «адвакаты мае права ў любы момант аказваць кліенту любую прававую дапамогу, якая не забароненая законам».
L. ESHRA
