СК прапануе замяніць панятых гука- і відэазапісам. Што пра гэта думаюць праваабаронцы?

Нядаўна інтэрнэт выбухнуў навіной пра тое, што Следчы камітэт прапануе замяніць у крымінальным працэсе панятых гука- і відэазапісам ходу следчага дзеяння. Пра гэта стала вядома падчас прамой лініі з начальнікам упраўлення Следчага камітэта па Гродзенскай вобласці Алегам Шандаровічам, які назваў удзел панятых у следстве «архаічнай працэдурай». Ён таксама паведаміў, што адпаведная норма ўжо ўключаная ў законапраект, які ў цяперашні час знаходзіцца ў Палаце прадстаўнікоў.

Такія змены могуць цалкам змяніць мадэль беларускага крымінальнага працэсу. Юрыст Праваабарончага цэнтра "Вясна" Павел Сапелка разбіраецца, наколькі такія змены дарэчныя і неабходныя для Беларусі.

«І з чым тады застанецца грамадзянін?»

"Фантазіі чыноўніка ад следства, вядома, могуць быць бязмежныя: можна адмовіцца ад панятых, а потым - ​​ад пратаколаў, экспертыз, абаронцаў, законных прадстаўнікоў, педагогаў, - усяго таго бескарыснага, састарэлага глупства, якое перашкаджае следчаму хутка і эфектна данесці сваю версію таго, што адбылося суду. Некаторыя судзейскія чыноўнікі таксама будуць не супраць адмовіцца ад усяго, што прытармажвае працэс афармлення прысудаў.

І з чым тады застанецца грамадзянін? У яго адбяруць нават тыя нешматлікія правы, якія пры іх пісьменным і настойлівым выкарыстанні могуць перашкодзіць сфальсіфікаваць доказы віны. Пры няўхільным выкананні патрабаванняў КПК (напрыклад, калі праводзіцца ператрус, следчы і оперупаўнаважаныя не разбягаюцца, як прусакі, па ўсім двухпавярховаму дому, а перасоўваюцца па прадугледжанаму ў пачатку следчага дзеяння плане разам з панятымі) гэтая гарантыя працуе. Пры ўмове добрасумленнага выканання панятых сваіх абавязкаў і паўнавартаснай рэалізацыі імі сваіх правоў, паняты можа стаць важным элементам працэсу расследавання. У маёй практыцы было нямала выпадкаў, калі заўвагі панятога і яго допыт мелі важнае значэнне для зыходу крымінальнай справы".

«Такі парадак, калі ён прымяняцца ўзважана і не стане правілам, цалкам дарэчны»

"Але наогул на разгляд дэпутатам будзе прадстаўлена некалькі іншая версія зменаў у КПК. Праект закона прадугледжвае, што толькі ў выпадках, якiя не церпяць адкладу, альбо пры адсутнасці рэальнай магчымасці забяспечыць удзел панятых, следчае дзеянне вырабляецца з ужываннем гука-і відэазапісы. Немагчымасць выкарыстання сродкаў гука- і відэазапісы па тэхнічных альбо іншых прычынах не выключае працягу правядзення следчага дзеяння з удзелам панятых. Па меркаванні органа крымінальнага пераследу панятыя могуць удзельнічаць у вытворчасці следчых дзеянняў і ў выпадках, не прадугледжаных дадзеным КПК. Пры гэтым запіс павінна адлюстроўваць увесь ход следчага дзеяння. Гука- і відэазапіс часткі следчага дзеяння, а таксама паўтор спецыяльна для запісу ходу вытворчасці следчага дзеяння не дапускаюцца.

Такі парадак, калі ён будзе прымяняцца ўзважана і не стане правілам, у адрозненне ад разважанняў пра непатрэбнасць панятых як удзельніка працэсу, цалкам дарэчны. Зараз, напрыклад, прадугледжана магчымасць правядзення ператрусу без санкцыі пракурора з меркаванняў тэрміновасці і неадкладнасці. І, наколькі мне вядома, гэтымі правамі органы крымінальнага пераследу не злоўжываюць. Нормы КПК аб коле асобаў, якія маюць права санкцыянаваць ператрус можна крытыкаваць, але пакуль яшчэ не стаіць пытанне аб адмене гэтай гарантыі. Для спрашчэння і «лібералізацыі», так бы мовіць, расследавання. Якасць, якога, па маіх назіраннях, імкліва дэградуе, нягледзячы на ​​прадастаўленыя найшырэйшыя паўнамоцтвы і дастатковае становішча з кадрамі і забеспячэннем".

Як паводзіць сябе пры ператрусе, і якая роля панятых у гэтым выпадку чытайце памятку ад 34mag.net і праваабаронцаў.