«Гэта – турма!» Зняволеныя са Светлагорскага ЛПП распавялі пра ўмовы знаходжання і працы
Светлагорскі ЛПП
Беларусь – адзіная краіна ў Еўропе, што выкарыстоўвае зняволенне ўласных грамадзян, якія пакутваюць на алкагалізм, наркаманію ці таксікаманію ў закрытых установах, для прымусовай працы. З постсавецкіх краінаў так званыя лячэбна-працоўныя прафілакторыі (ЛПП) яшчэ выкарыстоўваюцца толькі ў Туркменістане. Праваабаронцы і журналісты "Палескай Вясны" паразмаўлялі з тымі, хто ўтрымліваецца ў Светлагорскім ЛПП № 1 – самай старой у Беларусі ўстанове падобнага тыпу.
Праца пад прымусам і амаль задарма
Варта адзначыць, што Светлагорскі ЛПП насамрэч з’яўляецца не ўстановай, а рэспубліканскім вытворчым унітарным прадпрыемствам, пра што сведчыць сайт гэтага прадпрыемства. Ён прапануе досыць вялікі асартымент прадукцыі. То бок – гэта камерцыйная структура, скіраваная на вытворчасць і артыманне прыбытку. Вось толькі праца, якая выкарыстоўваецца на гэтым прадпрыемстве – прымусовая.
Акрамя таго, недалёка ад ЛПП у Светлагорскім раёне размешчанае сельгаспрадпрыемства «Хутар-Агра», якое падначаленае Дэпартаменту выканання пакаранняў МУС. І на ім таксама выкарыстоўваецца праца тых, каго змяшчаюць у ЛПП.
Сюды кожную раніцу аўтобусам прывозяць некалькі дзясяткаў вязняў ЛПП. Іх накіроўваюць на працы па прыборцы вытворчых памяшканняў, фермаў, тых, хто мае адпаведную кваліфікацыю, могуць выкарыстоўваць у якасці слесараў на рамонце сельскагаспадарчых машын.
Менавіта тут і магчыма паразмаўляць з сядзельцамі ЛПП, хаця і тут яны знаходзяцца пад пільнай аховай. Гэтыя людзі баяцца, што, калі пра іх стасункі з праваабаронцамі і журналістамі без дазволу адміністрацыі ЛПП даведаецца гэтая самая адміністрацыя, яны могуць атрымаць пакаранне. Таму просяць іх не фатаграфаваць і не называць іх імёнаў і прозвішчаў ды іншых прыкметаў, якія б дазволілі «вылічыць» тых, хто размаўляў з журналістамі і праваабаронцамі.
«Калі ахарактарызаваць у двух словах – гэта турма. Зона. Толькі з выхадам. Гэта ў нас называецца «расканвойка». Ніхто нас там ад залежнасцяў не лечыць. Проста, як яны нам тлумачаць, мы ізаляваныя ад грамадства. Хаця, нас у тое ж грамадства адпраўляюць працаваць. Задарма», – распавядае мужчына, з выгляду гадоў каля 40.
Насамрэч, за працу на тым жа сельгаспрадпрыемстве сядзельцам ЛПП ідзе нейкі заробак. Але з яго вылічваюць сумы за харчаванне, за карыстанне вадой для памыўкі ды іншыя камунальныя выгоды, калі такімі можна назваць тое, што атрымліваюць зняволеныя ў ЛПП.
«Нам застаецца трохі грошай. Але мы іх у руках не трымаем. На іх мы можам атаварыцца ў краме на тэрыторыі ЛПП. Звычайна таго, што нам застаецца ад месячнага заробку, хапае на цыгарэты, пачак гарбаты. Часам можна выкруціць на нейкія цукеркі», – дадае вязень.
Працу зняволеных у ЛПП выкарыстоўваюць не толькі МУСаўскае сельгаспрадпрыемства, не толькі дзяржаўныя арганізацыі, але нават і прыватныя прадпрыемствы, і індывідуальныя прадпрымальнікі, якія могуць «купіць» сабе гэтых работнікаў прыкладна за паўтысячы рублёў на месяц. Менавіта столькі плаціў на рахунак ЛПП адзін са светлагорскіх прадпрымальнікаў, з якім нам удалося паразмаўляць:
«Я штодня пад распіску браў іх з ЛПП, завозіў на працу, і ўвечары зноў пад распіску вяртаў на прахадную ЛПП. На працягу дня я адказваў за тое, каб гэтыя работнікі не ўцяклі. Але аднойчы адзін з іх не паспеў прыйсці на праверку і адміністрацыя вырашыла, што ён хацеў падацца ва ўцёкі, таму перастала са мной супрацоўнічаць», – распавёў прадпрымальнік.
Электрычнасць - дзве гадзіны на дзень
Памяшканні, у якіх жывуць зняволеныя ў ЛПП, афіцыйна завуцца інтэрнатамі, але насамрэч, гэта звычайныя «зонаўскія» баракі, падзеленыя на секцыі, дзе размешчаныя вязні. У некаторых па 15 чалавек, у некаторых па 30, у некаторых па 60, у некаторых і па 120. У залежнасці ад плошчы.
«Я раней быў у ЛПП пад Наваградкам. У прынцыпе ў побыце ўмовы там і тут аднолькавыя. Кормяць даволі цярпіма. Ёсць нейкія лекары, можа, не надта кваліфікаваныя, але могуць аказаць нейкую першасную дапамогу ў выпадку праблемаў са здароўем. Калі штосьці сур’ёзнае – могуць выклікаць «хуткую» і завезці ў гарадскую лякарню. Душ – раз на тыдзень. Але, калі цябе своечасова не прывезлі з працы – можаш і не паспець памыцца. У той жа час, тут ёсць такая практыка, што вас пазбаўляюць элементарнага – разетак. Мне спачатку гэта дзіка было, што разеткі працуюць у дзень два разы па гадзіне. Вы ўявіце: калі атрад 120 чалавек, а ў памяшканні 6 разетак, наколькі рэальна ўсім пагаліцца, проста згатаваць сабе гарбаты?!» – абураецца іншы мужчына, які працуе побач.
«Мяне накіравалі ў ЛПП ужо ў трэці раз. Раней я быў у Наваградку і ў Дзяржынску. Але ў рэжыме ў Светлагорску ўсё нашмат больш жорстка, чым там. За найменшае парушэнне – ізалятар. Не надта добра паголены – пакаранне. Не паспеў своечасова ўстаць у шыхт – пакаранне. За адмову ад працы, альбо ад прызначэння (такое дзяжурства з прыборкай памяшканняў, дзе мы жывем, чыстка бульбы ці яшчэ нешта такое) – таксама пакаранне. Ёсць у нас так званыя «рэжымныя мерапрыемствы» – шыхтаванне, праверка, паход у сталоўку. Ты павінен быць на іх абавязкова. Калі ты не паспеў, ці адмовіўся, напрыклад, ісці ў сталоўку – таксама пакаранне. Калі ты трапляеш у ізалятар – ты не трапляеш на тыя працы, адпаведна, нават на цыгарэты не заробіш. Тады давядзецца спадзявацца толькі на перадачы. Два пакаранні – могуць дадаць тэрмін», – дадае яшчэ адзін вязень.
Таксама мужчыны распавялі, што за парушэнні на працы па-за межамі ЛПП, могуць пазбавіць гэтых працаў, і тады ты заўжды будзеш знаходзіцца «ў зоне» і працаваць на ўнутраных вытворчасцяў прадпрыемства – ад чысткі дратоў ад ізаляцыі і да збівання драўляных скрыняў.
Другое пакаранне за адно і тое ж парушэнне
У Светлагорскім ЛПП знаходзяцца людзі, якія не здзяйснялі аніякіх злачынстваў. Для таго, каб туды трапіць, дастаткова атрымаць тры адміністрацыйныя пакаранні за правапарушэнні ў стане алкагольнага ап’янення.
«Першы раз на мяне склалі пратакол за тое, што я ў прыгарадным лесе стаяў з сябрамі і піў піва. Лічыцца, што я распіваў алкаголь у грамадскім месцы. За гэта мне далі штраф. Потым мяне аштрафавалі, калі я ішоў з гасцёў ад сябра нападпітку. Апошні раз мяне затрымалі падчас пераходу вуліцы ў неўстаноўленым месцы. Я таксама ішоў з гулянкі. І за гэта мне прызначылі штраф. А потым участковы склаў паперы, перадаў у суд, і суд за тры гэтыя выпадкі палічыў, што павінен год быць тут – далёка ад сям’і і дзяцей», – кажа жыхар Гродзенскай вобласці, які зараз утрымліваецца ў ЛПП.
Кіраўніца Светлагорскай філіі праваабарончага цэнтру «Вясна» Алена Маслюкова выказала сваё стаўленне да існавання ў Светлагорску лячэбна-працоўнага прафілакторыя:
«Артыкулам 8 Міжнароднага пакту аб грамадзянскіх і палітычных правах прадугледжана, што ніхто не мусіць прымушацца да прымусовай і абавязковай працы, акрамя катаржных працаў у выглядзе пакарання паводле судовага прысуду за здзяйсненне злачынства. Але тое, што адбываецца ў сістэме ЛПП у нашай краіне – гэта фактычна катаржныя працы, з мінімальнай аплатай, якая не задавальняе нават найменшыя патрэбы чалавека. Прычым, людзей прымушаюць да іх выканання не ў якасці пакарання за нейкае злачынства ці парушэнне. За тыя парушэнні, якія яны здзейснілі ў стане алкагольнага ап’янення, яны ўжо панеслі адказнасць, прадугледжаную адміністрацыйным кодэксам – штрафы, альбо арышты. І атрымліваецца, што іх нанова за тое самае караюць, прычым працяглым абмежаваннем волі і прымусовымі працамі. З гледзішча правоў чалавека – гэта недапушчальна. А ў Светлагорскім ЛПП №1 гэта ўсё робіцца з асабліва жорсткім рэжымам, таму што гэты ЛПП лічыцца паказальным у сістэме гэтых устаноў Беларусі. Мы маем намер звярнуцца да адміністрацыі ЛПП, ці, калі спатрэбіцца, у Дэпартамент выканання пакаранняў МУС, каб палегчыць умовы знаходжання людзей у Светлагорскім ЛПП. У прыватнасці, каб спыніць хаця б тыя ж абмежаванні на карыстанне электрычнасцю».
#БезПраваНаРасправу: прымусовая праца зняволеных ЛПП
