Актывісты, якія сядзелі "на сутках" на Акрэсціна, кажуць аб жорсткіх умовах, ціску і пагрозах Аўдыё
За апошнія дні з'явілася вялікая колькасць паведамленняў актывістаў, якія адбывалі адміністрацыйны арышт у Цэнтры ізаляцыі правапарушальнікаў (ЦІП) на Акрэсціна, аб сур'ёзных парушэннях, фізічным і псіхалагічным уздзеянні. TUT.BY паразмаўляў з некаторымі з тых, хто ўжо вызваліўся, пра ўмовы ўтрымання, а таксама даведаўся меркаванне праваабаронцаў і МУС.
- ЦІП на Акрэсціна. Фота: nn.by
Лідар «Маладога фронту» Дзяніс Урбановіч, затрыманы 31 траўня і да 15 чэрвеня які адбывае адміністрацыйны арышт, распавёў TUT.BY аб сваіх умовах утрымання ў ЦІП на Акрэсціна.
"Сітуацыя, можна так казаць, жорсткая. Усе актывісты, якіх прывозяць туды, падвяргаюцца катаванням. Забіраюць матрацы, ствараюцца такія ўмовы — ці стаіш, ці ходзіш. Адмаўляюцца выводзіць на прагулку, перакрытая гарачая вада. Пасля суду пасадзілі ў камеру: ні матрацаў, ні падушак. А дванаццатай гадзіне дазволілі ўзяць матрацы, а яны былі ў брудным стане, у іх былі адзежныя вошы, настолькі шмат, што потым поўзалі па ўсім целе, немагчыма было заснуць. Прычым добрыя матрацы былі, але браць дазвалялася толькі з кучы брудных. Мая камера была залітая хлоркай — праз гэта мне два ці тры дні балелі вочы, у горле пяршыла. На маё патрабаванне даць чымсьці выцерці гэта мне адказалі: "Вось здымай штаны і выцірай".
Актывіст кажа, што за час арышту яго некалькі разоў з самай раніцы ўздымалі і выводзілі ў прагулачны дворык, дзе трымалі да чатырох гадзін, нягледзячы на холад і дождж, без магчымасці цяплей апрануцца. Урбановіч таксама сцвярджае, што да яго асабіста ужываліся пагрозы і абразы. Кіруюць усім, па яго словах, якія знаходзяцца там "людзі ў цывільным".
"Супрацоўнікі перыядычна адкрываюць назіральную адтуліну, і пачынаюцца абразы і пагрозы. Мне асабіста пагражалі фізічным знішчэннем: казалі пра тое, што павесяць мяне так, што ніхто не здагадаецца, ці мяне павесілі, ці я сам гэта зрабіў. Любая просьба — напрыклад, даць паперу напісаць скаргу — і табе адразу пачынаюць пагражаць, абражаць цябе. Адзін раз мяне паставілі да сценкі і ўдарылі ззаду па галаве за тое, што адказаў на абразы з боку «людзей у цывільным», якія там таксама прысутнічаюць і ўсім гэтым кіруюць. Яны стаяць і падаюць каманды: каго, куды, што рабіць".
Мужчына кажа, што да яго ў камеру саджалі людзей асацыяльнага выгляду, прычым затрыманых у іншых гарадах, але адразу прывезеных у Мінск.
"Недзе праз сутак трое пачалі закідваць у маю чатырохмесную камеру бамжоў. Самае цікавае, што гэтыя бамжы былі затрыманы не ў Мінску: адзін з Барысава, другі з Маладзечна і так далей. Таксама быў чалавек з яўным псіхічным захворваннем — кідаўся на сцены, на мяне ноччу. Прыязджалі хуткія, казалі, што трэба яго забіраць, але міліцыя яго аддала толькі на наступныя суткі, калі чарговыя медыкі паведамілі, што стан у яго вельмі дрэнны і ён можа тут нешта ўтварыць".
Адным з самых цяжкіх выпрабаванняў, па словах актывіста, была для яго адсутнасць магчымасці нармальна спаць.
"Мяне ўсе 15 сутак, якія я там знаходзіўся, падымалі па чатыры-пяць разоў за ноч: то забіралі матрац, то прымушалі стаяць пад незразумелымі падставамі, нібыта ў нас дымам пахне і хтосьці паліў. На жалезе ляжаць забаронена, а матрацы выдаюць толькі на ноч, прычым могуць і ўжо пасля афіцыйнага адбою, гадзін у 11, 12 або а першай. Калі ты сеў за столік і прыснуў, то адразу дубінай б’юць у дзверы так, што рэха аж па вушах дае".
Дзяніс Урбановіч адзначае, што з некаторымі затрыманымі актывістамі звяртаюцца яшчэ горш.
"Напрыклад, Макс Вянярскі, актывіст кампаніі «Еўрапейская Беларусь», з якім я паспеў паперакрыківацца, зараз трымае галадоўку, яму накінулі ўчора яшчэ 15 сутак. Некаторыя сведкі з ліку іншых арыштаваных паведамілі мне, што да яго прымянялася фізічная сіла. Такім жа чынам уздзейнічаюць на Статкевіча і Севярынца. Пра Паўла Севярынца казалі, што яго білі па нагах, зараз ён знаходзіцца ў карцэры. Я сам чуў, як ён спрачаўся з супрацоўнікамі за тое, што ў яго адбіралі Біблію. Ён ім казаў: я веруючы чалавек, вы што, у веруючага адбераце Біблію? Яны яму адказвалі нешта незразумелае: не дазволена — і адабралі. Тыя, хто гэта чуў, пачалі абурацца, а затым Севярынца перавялі на другі паверх".
Ён кажа, што на ўсе скаргі людзей, якія сядзелі з ім у камеры, якія падвяргаліся тым жа выпрабаванням, што і ён, супрацоўнікі ЦІП адказвалі, што ўсяму віной сам актывіст.
"Калі яны абураліся, што іх не выводзяць паліць, альбо скардзіліся на тое, што няма гарачай вады, то ім адказвалі: за гэта дзякуйце Урбановічу. Настройвалі іх супраць мяне. Тое самое адбывалася, наколькі мне вядома, і з іншымі актывістамі".
Па словах Урбановіча, У ЦІП дзяжурылі ўзброеныя байцы АМАПу, чаго раней ніколі не здаралася.
"АМАП з аўтаматамі на плячах. Яны свае абеды разагравалі ў дзяжурцы ў мікрахвалёвай печцы, я іх таксама бачыў. Быў здзіўлены, таму што за пратэстныя акцыі не першы раз адбываю пакарананне ў ЦІП, але першы раз бачу тут АМАП, ды яшчэ і ўзброены".
Максім Урбановіч заявіў пра здзекі ў турме на Акрэсціна, Паўла Севярынца таксама катуюць
TUT.BY таксама пагутарыў з іншага якая адбывала пакаранне актывісткай, Аленай Лазарчык. Мяркуючы з яе слоў, умовы ўтрымання для жанчын у ЦІП адрозніваюцца ад тых, з якімі сутыкаюцца мужчыны.
"Практычна ўвесь час я сядзела адна. У мяне цэлы дзень не было вады, ні гарачай, ні халоднай. Адказ: мы будзем разбірацца, у выніку са скрыпам гэтую ваду далі. Яшчэ там было вельмі холадна. Па начах адна з пастаяліц аралы, грымела, схадзіла з розуму — спаць было немагчыма. Пасцельная бялізна было без блох, але чыстым яго, вядома, не назавеш. Прасціна была ірваная, напрыклад. Але, трапляючы туды, на нешта добрае і не разлічваеш".
Твар сталічнай міліцыі: бацькоў кінулі за краты, пакінуўшы дома шасцігадовае дзіця
Алена кажа, што ніякай сур'ёзнай і дбайнай дэзінфекцыі або апрацоўкі ў сувязі з пандэміяй каронавіруса яна не ўбачыла.
"Яны нічога не прыбіраюць, уся апрацоўка вадой з хлоркай займала хвілін пяць. Пры гэтым яны чамусьці пераварочвалі ўвесь ложак, пасля іх візіту даводзілася ўсё зноў прыводзіць у ранейшы выгляд".
Само знаходжанне жанчыны ў цэнтры хутка скончылася, таму што, па яе словах, аказалася неправамерным.
"Я прабыла там крыху больш за тры дні, потым падняўся скандал, што ў мяне маленькае дзіця і мяне наогул не маглі сюды адпраўляць. У выніку ўкацілі добры штраф — 1215 рублёў — і вызвалілі. Калі атрымлівала тэлефон, ён чамусьці быў у разабраным выглядзе: батарэя, вечка, сім-карта — усё асобна, хоць здавала яго цэлым".
Праваабаронцы: Умовы і абыходжанне бесчалавечныя
Валянцін Стэфановіч праваабарончага цэнтра "Вясна" лічыць, што ўсе паведамленні аб парушэннях у ЦІП можна расцэньваць як жорсткае і бесчалавечнае абыходжанне з адбываючымі там арышт. На ягоную думку, сітуацыя пандэміі актыўна выкарыстоўваецца ўладамі з мэтай парушэння і абмежавання правоў грамадзян. Ён адзначыў, што метады пакарання з ужываннем вады з хлоркай вядомыя яшчэ з часоў СССР, дзе ўжываліся ў тым ліку ў войску на гаўптвахтах, а таксама дагэтуль выкарыстоўваюцца ў месцах пазбаўлення волі — чалавек можа атрымаць ад такой "дэзінфекцыі" апёк дыхальных шляхоў і іншыя праблемы са здароўем.
"Трэба падкрэсліць, што новая практыка, якую пачалі выкарыстоўваць, — бясконцае "плюсаванне" сутак — калі людзі сядзяць месяц, два, тры, — супярэчыць КаАП і ўвогуле ператвараецца ў пакаранне, суразмернае крымінальнаму. ЦІП і ІЧУ не прызначаныя для працяглага знаходжання грамадзян, як СІЗА, напрыклад. Правесці там два месяцы — гэта вельмі цяжка. Туды не дапускаюць адвакатаў, і ўсё гэта матывуецца меркаваннямі барацьбы з каранавірусам. "Вясна" ў свой час выходзіла з прапановай наогул не ўжываць адміністрацыйны арышт на перыяд пандэміі: у СІЗА людзі сядзяць месяцамі, а ў тым жа ЦІП цякучка значна вышэй з-за меншых тэрмінаў арышту для большасці пастаяльцаў. Нагадаю, што артыкулы адміністрацыйнага кодэкса таксама прадугледжваюць альтэрнатыўнае пакаранне ў выглядзе штрафаў. А ў нас працягваюць ўжываць адміністрацыйныя арышты, у тым ліку на вялікія тэрміны, што стварае небяспеку для тых, хто адбывае пакаранне заразіцца каранавірусам".
Праваабаронца кажа, што ён і яго калегі ўжо займаюцца заявамі аб парушэннях пры змесце арыштаваных.
"З гэтай нагоды мы ўжо рэагуем. Была складзена скарга ад імя Вольгі Севярынец — муж і жонка Паўла Севярынца — у пракуратуру Маскоўскага раёна. Таксама я ёй параіў запісацца на прыём туды. Таксама мы складаем скаргі ў ГУУС Мінгарвыканкама. І будзем задзейнічаць таксама міжнародныя механізмы".
Праваабаронца просіць правесці праверку па фактах бесчалавечага абыходжання з арыштантамі ў ЦІП
МУС: "Не трэба ўяўляць тое, чаго няма"
Прэс-сакратар Міністэрства ўнутраных спраў Вольга Чамаданава ў каментары TUT.BY паведаміла пра тое, што фактам парушэнняў пакуль не знойдзена пацверджання.
"Інфармацыя абсалютна няправільная, і, у прыватнасці, тое, што тычыцца прымянення фізічнай сілы, пра што гаворыцца ў некаторых паведамленнях,— такога ў нас не зафіксавана. Я скажу вам больш: мы таксама маніторым сацыяльныя сеткі і таксама праводзім праверкі, рэагуем. У дадзеным выпадку кіраўніцтвам ГУУС быў правераны Цэнтр ізаляцыі правапарушальнікаў, прагледжаныя запісы відэакамер, якія там маюцца, — якіх-небудзь заўваг па нясенні службы супрацоўнікамі альбо па знаходжанні людзей, якія адбываюць адміністрацыйны арышт, не ўстаноўлена. Праверкі праводзяцца сістэмна, на днях такая праверка таксама праводзілася. На сённяшні дзень якіх-небудзь скаргаў на разглядзе ў кіраўніцтва ЦІП, так і ГУУС не маецца ні ад тых, хто зараз адбывае пакаранне, ні ад тых, хто ўжо быў вызвалены. Не варта перабольшваць сітуацыю і ўяўляць тое, чаго няма".
Па словах прэс-сакратара МУС, спыненне з 10 чэрвеня прыёму ЦІП перадач ад сваякоў выклікана захаваннем мер бяспекі ў сувязі з пандэміяй каранавіруса.
"Гэта звязана з праводзяцца эпідэміялагічнымі мерапрыемствамі. Апроч іншага, там сапраўды праводзіцца апрацоўка, Дэзінфекцыя, хлоркай ачышчаюцца памяшкання. Не трэба прыдумляць, што гэта нейкія дадатковыя мерапрыемствы, якія ўвялі толькі таму, што там утрымліваюцца нейкія актывісты.
Паводле яе слоў, размяшчэнне ў ЦІП людзей, затрыманых у іншых гарадах, — звычайная практыка для гэтай установы — а вось супрацоўнікі АМАПу не праходзяць там дзяжурства.
Людзі, затрыманыя ў іншых гарадах, могуць быць адпраўленыя ў ЦІП-такое можа быць, гэта не выключэнне. З нагоды АМАПу з аўтаматамі — на сённяшні дзень нічога падобнага там няма".
ЦІП на Акрэсціна ў Мінску перастаў прымаць перадачы для затрыманых — "з-за эпідабстаноўкі"
