Гары Паганяйла: ЦВК перавышае паўнамоцтвы

Суд Маскоўскага раёну Менску разгледзеў пазоў вядомага юрыста, старшыні юрыдычнага аддзела Беларускага Хельсінкскага камітэта Гары Паганяйла. Падставай для звароту да правасуддзя паслужыла пастанова Цэнтрвыбаркама ад 15 верасня 2010 N 49, што абмяжоўвае парадак накіравання ў выбарчыя камісіі назіральнікаў ад партый і грамадскіх арганізацый. Суд палічыў, што Цэнтрвыбаркаму дазволена выдаваць нарматыўныя дакументы, праваабаронца знаходзіць гэта права супярэчлівым беларускім законам.

Так, калі на папярэдніх выбарах партыі і аб'яднанні мелі права накіроўваць сваіх прадстаўнікоў ва ўсе выбарчыя камісіі, то, паводле ўказанай пастановы, - толькі ў ЦВК.

Назіральнікі ў ніжэйстаячыя камісіі з гэтага часу павінны накіроўвацца толькі ад ніжэйшых структур гэтых партый і аб'яднанняў адпаведнага ўзроўню: у абласныя - ад абласных, у раённыя - ад раённых ... Аднак у многіх выпадках гэта проста немагчыма з-за адсутнасці ў партый і грамадскіх аб'яднанняў рэгістрацыі структур пярвічнага ўзроўню . У сваю чаргу, часам такой рэгістрацыі няма толькі таму, што ўлады без тлумачэння прычын адмаўляюць партыям і рухам у яе атрыманні.

На думку Гары Паганяйла, прыняўшы шэраг абмежавальных мер для накіравання назіральнікаў у камісіі, улады такім чынам «адсякаюць магчымасць стварыць эфектыўнае назіранне за ходам выбараў».

«Улады не хочуць шырокага маніторынгу і, мабыць, імкнуцца абмежаваць назіранне - і партыйнае, і праваабарончае, - заявіў Гары Пятровіч. - Па ўсёй бачнасці, гэта абумоўлена нежаданнем уладаў апынуцца аб'ектам сур'ёзнай крытыкі з-за наяўных парушэнняў ». Такім чынам, адбываецца рэгламентацыя працы назіральнікаў не Выбарчым кодэксам, а непасрэдна рашэннем ЦВК, што з'яўляецца незаконным і неправамоцным.

«Артыкул 33 Выбарчага кодэксу Рэспублікі Беларусь не гаворыць аб тым, што Цэнтральная камісія валодае паўнамоцтвамі заканадаўчага органа. У пункце 3 гэтага артыкула маецца дакладнае ўказанне выключна на права тлумачэнняў наяўных нарматыўных актаў », - падкрэслівае Гары Паганяйла. Па яго словах, у іншых дзеючых у Беларусі заканадаўчых актах таксама няма ўказанняў на тое, што ЦВК надзелены правам выдаваць нарматыўныя дакументы. Такія правы па законе маюцца ў прэзідэнта, парламента, некаторых іншых органаў улады. «Аднак пастанова ЦВК N 49 ад 15 верасня носіць характар менавіта нарматыўнага акту, на выданне якіх Цэнтральная камісія не ўпаўнаважаная», - заключае ён.

Факт перавышэння паўнамоцтваў Цэнтральнай выбарчай камісіяй вядомы юрыст паспрабаваў аспрэчыць у судовым парадку, звярнуўшыся ў суд Маскоўскага раёна Менска. Аднак суддзя Юры Шастакоў (намеснік старшыні дадзенага суда) вынес рашэнне аб тым, што дзеянні Цэнтрвыбаркама ... законныя. «Па сутнасці, нас проста пазбаўляюць правасуддзя і развязваюць рукі Цэнтральнай камісіі, якая прымяняе закон так, як ёй зручна", - камэнтуе рашэнне суда праваабаронца, які плануе напісаць прыватную скаргу ў суд вышэйшай інстанцыі. Аднак прагноз вядомага юрыста несуцяшальны: вышэйстаячы суд, хутчэй за ўсё, пакіне ў сіле рашэнне ніжэйстаячага. «Усе суды будуць пакрываць суд першай інстанцыі, таму што працуюць на адну мэту - абранне Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнкі на чарговы прэзыдэнцкі тэрмін». Тым не менш, хоць надзеі на справядлівае і законнае рашэнне няма, Гары Паганяйла лічыць неабходным "выкарыстаць прававыя сродкі, каб задакументаваць наяўныя парушэнні закона». Калі сітуацыя не зменіцца, то ў далейшым, па яго словах, праваабаронцы будуць вымушаныя паставіць пытанне аб непрызнанні вынікаў выбараў з прычыны «відавочных і сістэмных парушэнняў».

«Мы разумеем, у якой сістэме каардынат жывем. Па фактах парушэнняў можна апеляваць да Цэнтральнай выбарчай камісіі, але пры гэтым Цэнтральная камісія сама з'яўляецца крыніцай парушэнняў », - падводзіць рысу Гары Пятровіч.

"Праваабаронцы за свабодныя выбары"