Эксперт ААН перасцярог аб ужыванні Беларуссю карных мераў у дачыненні да журналістаў і выдаўцоў

Жэнева, 10 жнівеня 2018 г.

Хваля аблаваў і адвольных затрыманняў у дачыненні да незалежных выдаўцоў і журналістаў у Беларусі дэманструе дзеянне новых нормаў, якія абмяжоўваюць дзейнасць СМІ ў Інтэрнэце ў дадзенай краіне, заявіў Спецыяльны дакладчык ААН па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Міклаш Харасці.

"Дадзеныя дзеянні накіраваныя на знішчэнне рэшткаў журналісцкай незалежнасці ў Беларусі і з'яўляюцца следствам новых рэпрэсіўных законаў, прынятых у чэрвені ў дачыненні да незалежных СМІ ў Інтэрнэце", - кажа Харасці.

7 і 8 жніўня ўлады абшукалі памяшканні і блакавалі дзейнасць некалькіх незалежных СМІ, сярод якіх апынуўся Інтэрнэт-партал Tut.by і адзіная незалежнае навінавае агенцтва ў Беларусі БелаПАН.

Па меншай меры, 18 журналістаў былі арыштаваныя, уключаючы галоўнага рэдактара Tut.by Марыну Золатава і журналістаў Ульяну Бабаед, Ганну Калтыгіну і Галіну Уласік. Рэпарцёр БелаПАН Таццяна Каравянкова таксама была затрыманая. Супрацоўнікам дадзеных СМІ было адмоўлена ў доступе да сваіх офісах.

Ператрусы і арышты праводзіліся на падставе меркаванага парушэння Крымінальнага кодэкса, які крыміналізуюць незаконны доступ да лічбавай інфармацыі, здольны пацягнуць значны ўрон. Новыя нормы ўводзяць адказнасць за адсутнасць дзяржаўнай ліцэнзіі на ажыццяўленне любой дзейнасці ў Інтэрнэце і за адсутнасць ідэнтыфікацыі ўсіх карыстальнікаў, уключаючы карыстальнікаў сацыяльных СМІ.

"Тое, што мы бачым, на жаль, з'яўляецца звычайнай фальсіфікацыяй крымінальных абвінавачванняў у дачыненні да незалежных журналістаў. Магчыма, журналісты проста час ад часу выкарыстоўвалі паролі адзін аднаго для доступу да навінавых службаў дзяржаўнага навінавага агенцтва БелТА".

"Заява аб "значнай шкодзе" крывадушна, улічваючы, што БелТА атрымлівае дастатковае фінансаванне ад падаткаплацельшчыкаў і нават частка іх даходаў не забяспечваецца падпіскамі", - адзначае Спецыяльны дакладчык.

Харасці выказаў асаблівую занепакоенасць арыштам сп-ні Каравянковай, якая рэгулярна паведамляла пра свае высновы Спецыяльнаму дакладчыку і надавала ўвагу занепакоенасці праваабарончых механізмаў ААН сітуацыяй у Беларусі.

"Імкненне прымусіць замаўчаць апошнюю крыніцу інфармацыі аб праблемах з правамі чалавека для жыхароў Беларусі з'яўляецца асабліва абуральным ў святле заяў ўрада аб супрацоўніцтве з ААН", - кажа Харасці.

"Гэта таксама з'яўляецца грубым парушэннем абавязацельства краіны не ўжываць карныя меры ў дачыненні да грамадзян за супрацоўніцтва з ААН".

"На шостым годзе ажыццяўлення майго мандата сітуацыя з правамі чалавека ў Беларусі фактычна пагаршаецца. Міжнародная супольнасць павінна зараз стаць больш пільнай у дачыненні да лёсу тых, хто інфармуе грамадскасць", - падсумаваў Харасці.

*Дадзенае заява была ўхвалена Спецыяльным дакладчыкам ААН па пытанні аб заахвочванні і абароне права на свабоду меркаванняў і іх свабоднае выказванне сп. Дэвідам Кайе.

Сп. Міклаш Харасці (Венгрыя) быў прызначаны Спецыяльным дакладчыкам па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Саветам ААН па правах чалавека ў 2012 годзе. У 1970-х гадах сп. Харасці быў заснавальнікам руху за правы чалавека і свабодную прэсу, а ў 1990-х гадах ён стаў членам Нацыянальнага сходу Венгрыі. З 2004 па 2010 гады ён працаваў у якасці прадстаўніка АБСЕ па пытаннях свабоды СМІ. З 2010 года ён з'яўляецца прафесарам у некалькіх універсітэтах і выкладае дэмакратызацыю СМІ.

Спецыяльныя дакладчыкі з'яўляюцца часткай так званых Спецыяльных працэдур Савета па правах чалавека. Спецыяльныя працэдуры (найбуйнейшы орган незалежных экспертаў у сістэме абароны правоў чалавека ААН) - гэта агульная назва незалежных механізмаў Савета для ўстанаўлення фактаў і маніторынгу, якія вывучаюць пэўную сітуацыю ў канкрэтных краінах, альбо тэматычныя пытанні ва ўсіх частках свету. Эксперты спецыяльных працэдур працуюць на добраахвотнай аснове; яны не з'яўляюцца супрацоўнікамі ААН і не атрымліваюць заработную плату. Яны не залежаць ад урадаў і арганізацый і выступаюць у сваёй асабістай якасці.