Эксперты ААН па правах чалавека: Беларусь павінна спыніць напады на мірных дэманстрантаў
Разгон у Мінску. Фота: АР
Эксперты ААН па правах чалавека* рэзка раскрытыкавалі Беларусь за гвалт з боку міліцыі ў дачыненні да мірных дэманстрантаў і журналістаў, а таксама буйнамаштабныя затрыманні пасля неадназначных прэзідэнцкіх выбараў і заклікалі міжнародную супольнасць аказаць ціск на Беларусь, каб спыніць напады на сваіх уласных грамадзян.
"Мы абураныя гвалтам паліцыі ў адносінах да мірных дэманстрантаў і журналістаў, - заявілі эксперты ААН. - Падобна, сілы бяспекі не імкнуцца да дыялогу з пратэстоўцамі і не дазваляюць ім рэалізаваць сваё права на свабоду мірных сходаў".
На відэазапісах таксама відаць, як супрацоўнікі міліцыі па барацьбе з масавымі беспарадкамі і людзі ў цывільным без разбору збіваюць мінакоў, у тым ліку непаўналетніх і валанцёраў-медыкаў.
Эксперты заявілі, што замест таго, каб прыкласці намаганні па наладжванні дыялогу для спынення паслявыбарчага крызісу, "улады зацікаўленыя толькі ў хуткім разгоне пратэстаў і арышце як мага большай колькасці людзей". Прынамсі 6700 чалавек былі затрыманыя, нягледзячы на тое, што дэманстрацыі ў асноўным насілі мірны характар. Эксперты выказалі занепакоенасць з нагоды таго, што многія з затрыманых, як было паведамлена, падчас затрымання падвяргаліся збіццю ці іншым відам жорсткага абыходжання.
Рэакцыя сіл бяспекі на мірныя пратэсты была вельмі жорсткай з частым ужываннем празмернай і бязвыбарачнай сілы. Каля 300 чалавек атрымалі раненні, двое загінулі. Фактычныя страты могуць быць вышэй, паколькі месцазнаходжанне дзясяткаў людзей, затрыманых міліцыяй, застаецца невядомым.
Пратэсты былі выкліканыя пэўнымі паведамленнямі аб сістэматычных неадпаведнасцях і парушэнні міжнародных выбарчых стандартаў, якія азмрочылі прэзідэнцкія выбары.
"Ні пры якіх абставінах нельга падвяргаць каго-небудзь фізічнаму гвалту або крымінальнаму затрыманню за мірны ўдзел у акцыі пратэсту", - заявілі эксперты ААН.
Яны таксама выказалі заклапочанасць з нагоды таго, што свабода выказвання меркаванняў значна абмежаваная. Прынамсі 50 журналістаў, блогераў, праваабаронцаў і актывістаў былі затрыманыя і падвяргаліся пераследам за апошнія тыдні, а некаторым з іх пагражае ўзбуджэнне крымінальных спраў па абвінавачванні ў распальванні грамадскіх беспарадкаў. У дзень выбараў і ў наступныя дні доступ у Інтэрнэт быў часткова або цалкам абмежаваны па ўсёй краіне. Праз перабоі ў працы Інтэрнэту беларусы апынуліся ў інфармацыйным вакууме, у той час як многія сацыяльныя сеткі і навінавыя сайты былі заблакаваныя.
"Адключэнне відавочна пераследуе палітычную мэту: задушыць права людзей у Беларусі на доступ да інфармацыі і камунікацыі падчас растучых пратэстаў. Гэтая мера па сваёй сутнасці непамерная і несумяшчальная са свабодай выказвання меркавання", - заявілі эксперты.
На думку экспертаў, грамадзяне Беларусі не могуць у поўнай меры рэалізаваць сваё права прама ці ўскосна ўдзельнічаць у палітычным і грамадскім жыцці, калі яны не могуць ажыццяўляць іншыя правы чалавека, такія як права на мірныя сходы і асацыяцыі, права на свабоду выказвання меркаванняў і права на інфармацыю.
"Урад Беларусі неўспрымальны да любых заклікаў, уключаючы наш уласны, спыніць рэпрэсіі супраць мірных дэманстрантаў, - заявілі яны. - Мы заклікаем міжнародную супольнасць узмацніць ціск на ўрад Беларусі, каб ён спыніў жорсткія напады на сваіх грамадзян, якія ажыццяўляюць свае асноўныя правы. Мы заклікаем да поўнай павагі да правоў чалавека і да адказнасці за гвалт супраць пратэстоўцаў".
*Эксперты: Спецыяльны дакладчык па пытанні аб правах на свабоду мірных сходаў і асацыяцыі Клеман Ньялетсосі Вуль, Спецыяльны дакладчык ААН па пытанні аб становішчы ў галіне правоў чалавека ў Беларусі Анаіс Марэн, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб становішчы праваабаронцаў Мэры Лолар, Спецыяльны дакладчык па пытанні аб заахвочванні і абароне права на свабоду меркаванняў і іх свабоднае выказванне Ірэне Кхан, Спецыяльны дакладчык ААН па пытанні аб пазасудовых пакараннях смерцю Агнэс Каламар.
Спецыяльныя дакладчыкі з'яўляюцца часткай так званых спецыяльных працэдур Савета па правах чалавека. Спецыяльныя працэдуры, найбуйнейшы орган незалежных экспертаў у сістэме ААН па правах чалавека, - гэта агульная назва незалежных механізмаў Савета па ўстанаўленню фактаў і маніторынгу, якія займаюцца альбо сітуацыямі ў канкрэтнай краіне, альбо тэматычнымі праблемамі ва ўсіх частках свету. Эксперты па спецыяльных працэдурах працуюць на грамадскіх пачатках; яны не з'яўляюцца супрацоўнікамі ААН і не атрымліваюць зарплату за сваю працу. Яны незалежныя ад любога ўрада ці арганізацыі і служаць у сваёй асабістай якасці.
