viasna on patreon

"Прага да волі, якая тоецца ў сэрцы кожнага". Як у Вільні прайшла прэзентацыя "Турэмнага зборніка"

2024 2024-04-26T12:19:11+0300 2024-04-26T16:10:13+0300 be https://spring96.org./files/images/sources/alena-lapcenak_prezentacyja.jpg Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА» Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА»
Праваабарончы цэнтр «ВЯСНА»

Прэзентацыя кнігі "Турэмны зборнік. Творы беларускіх палітвязняў 2020 – 2023" прайшла 25 красавіка ў Вільні ў Беларускім доме. "Вясна" распавядае, як гэта было.

Зборнік прадстаўляе сабой творы 52 палітвязняў — ужо былых і цяперашніх. Але ў кнігу ўвайшлі далёка не ўсе творы, адзначыла падчас прэзентацыі рэдактарка і ўкладальніца зборніку Алена Лапцёнак:

"Такой мэты, намасрэч, і не ставілася па некалькіх прычынах. Адна з іх — гэта немагчымасць сабраць на дадзены момант усё, што ёсць. І другое: калі людзі знаходзяцца ўсё ж такі ў Беларусі, то таксама ёсць з гэтым пэўныя праблемы".

Правобразам зборніка выступіла кніга "Голас волі з-за кратаў".

"У 2013 годзе цяперашні палітвязень Аляксандр Федута, які на той момант быў ужо былым палітвязнем, сабраў і выдаў пры дапамозе ЕГУ зборнік на 990 старонак твораў палітвязняў, пачынаючы з нашага новага перыяда незалежнасці. Туды ўвайшлі вялікія творы, і там было шмат аўтараў. Таму на дадзеным этапе, калі людзі пачалі выходзіць, а другія яшчэ знаходзіліся за кратамі, і гэтыя творя з'яўляліся ў інтэрнэце, безумноўна хацелася прадставіць пад адной вокладкай, пра што людзі думаюць, пра што мараць, пра што пішуць менавіта", — распавяла Алена Лапцёнак.

alena-lapcenak_prezentacyja.jpg
Алена Лапцёнак

Што пабуджае людзей да творчасці за кратамі?

"Безумоўна, гэта могуць быць самыя розныя прычыны, але так ці інакш, амаль што ўсе, хто там быў, зазначаюць: гэта рэфлексія, гэта пераасэнсаванне жыцця, падзеяў, свайго стаўлення магчыма нават да сябе. І так, былі людзі, якія казалі, што пісалі вершы калісьці даўно (у дзяцінстве ці юнацтве). А калі яны апынуліся ў зняволенні — гэты стрэс правакуе чалавека на абвастрэнне такіх пачуццяў, якія "музыкай гучаць у галаве", як напісаў калісьці Аляксандр Фядута", — адзначыла Алена Лапцёнак.

Большасць твораў, якія ўключаны ў гэты зборнік, пісаліся менавіта ў СІЗА.

"Таму што ў людзей яшчэ шмат часу, яны не ў калоніі, яны не ходзяць на працу, яны шмат чытаюць, рэфлексуюць, камунікуюць паміж сабой, ім яшчэ носяць перадачы. У 2020-2021 гадах яшчэ больш-менш нармальнае было ліставанне са сваякамі. Гэта ўжо цяпер сітуацыя кардынальна змянілася, мы ведаем пра інкамунікада...", — патлумачыла рэдактарка.

Кніга вышла накладам усяго 900 асобнікаў. На вокладцы змешчаны турэмны малюнак Алеся Пушкіна.

"Гэта чалавек, які ў свой час ужо выдаваў “Турэмны альбом” малюнкаў, якія ён рабіў падчас адміністрацыйнага арышту, — нагадала Алена Лапцёнак. — І цяпер, знаходзячыся пад крымінальным пераследам, ён шмат маляваў і дасылаў на волю. Пра гэты здымак з вокладкі: тут былі паказаныя ягоныя сукамернікі, але яны не былі палітычнымі. Там заляцеў матыль — і яны яго лавілі. Таму што жыццё ў камеры вельмі будзёнае і аднастайнае. Я ж убачыла ў гэтым малюнку тую прагу да волі, да святла, да свабоды, якая тоецца ў сэрцы кожнага чалавека, які знаходзіцца ў вельмі абмежаваным становішчы, там, дзе шэрыя сцены і дзе  амаль што няма ліставання са сваякамі".

Падчас прэзентацыі "Турэмнага зборніка" былі зачытаны некаторыя вершы, якія туды ўвайшлі. Напрыклад, верш Марфы Рабковай, палітзняволенай праваабаронцы “Вясны”:

Говорят, что, когда мы молчим,

Это ангел тишины пролетает над нами.

А я кричу, кричу, кричу,

Но крик мой безмолвный.

Кричу о боли и тоске,

Кричу о том, чего никто не слышит.

Ты сердце моё возьми,

Сожми —

Брызнет кровь.

Мёртвым не болит, а я жива.

Ангел тишины, где же ты?

Дай мне знак, утешь, согрей.

Ангел тишины, ты здесь?

Ты слышишь, я кричу!

Но нет, ты лишь тень,

Тень отлетающей души.

Она смирилась, а я нет.

Кричу, пока кричу, нет сил

Уснуть мне в тишине,

Мой ангел, где же ты?

Я иду, я терпелива, я здесь.

Пока живу, пока болит,

Пока кричу, кричу, кричу…

anatol_hinevich_prezentacyja.jpg
Была палітвязень Анатоль Хіневіч выступіў у тым ліку з песняй, якую ён напісаў за кратамі

Прэзентацыі зборніка плануюцца неўзабаве ў Беластоку і Варшаве. На іх можна будзе атрымаць бясплатны асобнік кнігі. Сачыце за абвесткамі!

Апошнія навіны

Партнёрства

Сяброўства