Партрэт праваабаронцы

Газета "Новы час" змясціла артыкул Аляксандра Тамковіча, прысьвечаны беларускаму правабаронцу Алесю Бяляцкаму, з ініцыятывы якога была створана грамадская праваабарончая арганізацыя. Мы прыводзім толькі невялікі ўрывак з артыкулу: 

Алесь Беляцкі — з той кагорты людзей, да якіх можна аднесці вядомае выслоўе — «зрабіў сябе сам». Гэтак жа, як і другое: «таленавіты чалавек — таленавіты ва ўсім». Філолаг, літаратар, ён стаў яшчэ і адметным праваабаронцам. Можна сказаць, вымушана — пад ціскам беларускіх палітычных абставін, але цалкам у адпаведнасці з характарам, які паўстае супраць любога гвалту. 

Вясной 1996 года з ініцыятывы Алеся Беляцкага была створана грамадская праваабарончая арганізацыя, якую так і назвалі — «Вясна–96». Галоўнай яе задачай была салідарная падтрымка першых палітычных зняволеных. А яшчэ юрыдычная дапамога ахвярам палітычных рэпрэсій, збор і распаўсюд праваабарончай інфармацыі, прававая адукацыя.

Калі арганізацыю стваралі, Алесь Беляцкі не думаў, што яна праіснуе так доўга. Лічыў, праз 2–3 гады (максімум 5) патрэба ў ёй увогуле адпадзе, і яны вернуцца да звычайнай работы — музейнай, літаратурнай, навуковай, палітычнай. Як і многія з нас, ён памыліўся.

Калі прыйдзе вясна?

У 1998 годзе Праваабарончы цэнтр «Вясна–96» быў зарэгістраваны, а праз год, са з’яўленнем філіяў, стаў арганізацыяй рэспубліканскага маштабу. Сёння сябрамі гэтай структуры з’яўляецца некалькі сотняў валанцёраў. У 2003 рэгістрацыю скасавалі і не аднавілі па гэты дзень. Ні пад старой, ні пад новай («Наша вясна») назвай.

Рэгістрацыя альбо нерэгістрацыя найперш праваабарончых, але і іншых таксама, грамадскіх арганізацый сталася своеасаблівай лакмусавай паперкай для ацэнкі палітычнай сітуацыі ў краіне. Па гэтым паказчыку робяцца высновы аб узроўні беларускай «лібералізацыі». Вось і ацэнім: толькі за два апошнія гады, «Вясна» рабіла тры спробы атрымаць афіцыйны дакумент аб рэгістрацыі. Безвынікова. Мабыць, палітычны заказ пакуль іншы.

Алесь Беляцкі стаяў у самых вытокаў стварэння Беларускага народнага фронту, але выйшаў з гэтай партыі. Чаму? Перш за ўсё таму, што праваабаронцы павінны абараняць прадстаўнікоў усіх палітычных плыняў, рухаў, грамадскіх арганізацыяў, прафсаюзаў. Усіх, хто церпіць ад сваволля беларускіх уладаў. Агульнымі, аб’яднанымі намаганнямі.

Партнёрамі «Вясны» сёння з’яўляецца тузін міжнародных і замежных арганізацыяў, а сам праваабарончы цэнтр прыняты сябрам у дзве міжнародныя структуры. У тым ліку і вядомай Міжнароднай федэрацыі правоў чалавека (FIDH), якая аб’ядноўвае больш за 160 праваабарончых арганізацый з усяго свету. Два гады таму на кангрэсе ў Лісабоне Алеся Беляцкага абралі віцэ-прэзідэнтам FIDH.

Знайшліся нядобразычліўцы, што пракаментавалі гэта, і асабліва вылучэнне Алеся Беляцкага на Нобелеўскую прэмію міру, як нейкі піяр беларускіх апазіцыянераў увогуле і Алеся канкрэтна. Можна толькі здагадвацца, адкуль той вецер вее. Аднак двойчы намінавалі (2006 і 2007 гадах) Алеся на прэмію нарвежскія парламентарыі з адной абсалютна зразумелай і апраўданай мэтай — прыцягнуць увагу міжнароднай супольнасці да сітуацыі з правамі чалавека ў Беларусі.

На жаль, некаторых з айчынных апазіцыянераў за мяжой, сапраўды, ведаюць лепш, чым у сваёй краіне. Беляцкага ведаюць і тут, і там. Бо ён, бо «Вясна–96» не на словах, на справе — абаронцы правоў чалавек. Той факт, што ў яго арганізацыю штогод па розных прычынах звяртаюцца па дапамогу некалькі тысяч беларусаў, гаворыць пра многае. Алесь з калегамі марыць (і робіць дзеля гэтага ўсё магчымае), каб найхутчэй настаў час, калі падстаў для зваротаў у абарону парушаных правоў чалавека, у жыхароў Беларусі больш не будзе.

Ён марыць не пра адлігу, а пра сапраўдную палітычную вясну, якая адменіць «Вясну–96».