Міжнародная назіральная місія: кароткі агляд другога дня судовага пасяджэння па справе Бяляцкага

лістапада 2011 года ў Мінску працягнуўся суд па справе кіраўніка праваабарончага цэнтра "Вясна", віцэ-прэзідэнта Міжнароднай федэрацыі правоў чалавека Алеся Бяляцкага. Міжнародная назіральная місія Камітэта міжнароднага кантролю за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі сочыць за ходам судовага паседжання. З аглядам першага дня можна азнаёміцца ​​тут. Сённяшняе судовае пасяджэнне ў асноўным было прысвечана допыту сведак.
Жадаючым трапіць у суд у футболках з партрэтамі Бяляцкага зноў перашкаджалі людзі без апазнавальных знакаў. Так, старшыні Беларускага Хельсінкскага Камітэта Алегу Гулаку атрымалася прайсці ў залу толькі з трэцяй спробы (пасля таго, як ён зняў футболку). Пасля перапынку ў будынку суду міліцыянты затрымалі актывіста "Маладога Фронту" Мікалая Дземідзенку, магчыма, у сувязі з тым, што на яго вопратцы быў герб Пагоня (афіцыйны герб незалежнай Беларусі ў 1991-1995 гг.). Акрамя гэтага, на ўваходзе ў залу ажыццяўляўся дэталёвы дагляд усіх, хто ўваходзіў, у тым ліку, змесціва торбаў.

Далучэнне новых матэрыялаў да справы

Па хадайніцтву адваката суддзя пагадзіўся далучыць да матэрыялаў справы Статут праваабарончага цэнтра "Вясна", інфармацыю аб замежных арганізацыях, якія згадваюцца ў банкаўскіх раздрукоўках, кнігах «Будуйце масты, а не сцены» (2010, Вільня) і «Кіраўніцтва па арганізацыі школ па правах чалавека »(Осла 2008, Мінск 2009), складальнікамі якіх з'яўляюцца Нарвежскі Хельсінкскі Камітэт і Праваабарончы цэнтр" Вясна ", а таксама кнігу на шведскай мове, адным з аўтараў якой выступіў Алесь. Як паведаміў Бяляцкі, грошы ён атрымліваў у тым ліку і на выданне гэтых кніг.

Допыт сьведкаў

Допыт сьведкаў пачаўся з заслухоўвання сведчанняў абвінавачвання. Першым даваў паказанні Леанід Чаўко, намеснік Дэпартамента па гуманітарнай дзейнасці Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта. На думку палітолага Юрыя Чавусава, адказваючы на ​​пытанне пракурора аб магчымасці атрымання замежнай бязвыплатнай дапамогі для ажыццяўлення праваабарончай дзейнасці, Леанід Чаўко выразна паказаў, што падобнага роду праекты ў прынцыпе не могуць быць зарэгістраваныя ў дэпартаменце і, такім чынам, легальнае фінансаванне праваабарончай дзейнасці такім шляхам немагчыма. У якасці абгрунтавання такой пазіцыі чыноўнік прывёў нормы дэкрэта прэзідэнта № 24 «Аб атрыманні і выкарыстанні замежнай бязвыплатнай дапамогі", якія забараняюць выкарыстанне замежнага фінансавання для «падрыхтоўкі і правядзення выбараў, рэферэндумаў, арганізацыі і правядзення сходаў, мітынгаў, вулічных шэсцяў, дэманстрацый, пікетавання, забастовак, вырабу і распаўсюджвання агітацыйных матэрыялаў, а таксама для правядзення семінараў і іншых формаў палітычнай і агітацыйна-масавай работы сярод насельніцтва”. Таксама сьведка адзначыў, што замежная дапамога беларускім арганізацыям, выкарыстаная за мяжой, не падпадае пад рэгуляванне нацыянальных нарматыўных актаў і не з'яўляецца прадметам разгляду Дэпартаментам. Пры гэтым допыт сведкі па характары пытанняў хутчэй з'яўляўся допытам эксперта, выкліканага ў суд.
Далей былі дапытаныя прадстаўнік падатковай інспекцыі Першамайскага раёна Мінска Анжаліка Собалева, кіраўнік упраўлення інспекцыі сістэмы SWIFT для міжнародных разлікаў Нацбанка Беларусі Наталля Пашкоўская і намеснік начальніка падатковай інспекцыі, начальнік аддзела кантролю над прыватнымі прадпрымальнікамі і фізічнымі асобамі Тамара Шамко.
У паказаньнях прадстаўніка падатковай інспекцыі было адзначана, што ўсе сумы, атрыманыя за мяжой, лічацца даходамі, пакуль грамадзянін не прадставіць адпаведныя даведкі. У цэлым, пры прадастаўленні падсудным доказаў таго, што паступалі на яго рахунку сумы не з'яўляюцца яго прыбыткам, акты падатковай праверкі могуць быць перагледжаныя. Пры гэтым спадарыня Собалева, якая ўдзельнічала ў складанні падатковых актаў па Бяляцкаму на аснове банкаўскіх раздруковак польскіх і літоўскіх банкаў, прызналася, што не ўсё разумее ў іх, у прыватнасці, не можа адрозніць, ці паступалі грошы для цэнтра «Вясна» або ад яго. Аднак падкрэсліла, што ўсе сродкі, якія паступалі на рахунак, разглядала як прыбытак.
Прадстаўнік Нацбанка выказала сумневы ў сапраўднасці прадстаўленых банкаўскіх дакументаў у сувязі з адсутнасцю на іх пячаткі банка, і не змагла па іх вызначыць, пералічваліся ці грошы з рахунку Бяляцкага іншым асобам.
Пасля гэтага былі выкліканыя праваабаронцы, у тым ліку і якія фігуруюць у матэрыялах справы: Наталля Пінчук, Таццяна Равяка (прэзідэнт Беларускага Дома правоў чалавека), Барыс Звоскаў з Мінска, Андрэй Палуда з горада Бялынічы, Віктар Сазонаў з Гародні, Аляксей Колчын з Магілёва, Алена Лапцёнак. Асноўныя пытанні да іх тычыліся ступені знаёмства з абвінавачваным, атрымання ад яго грошай і паездак за мяжу. Большасць з іх прызналі, што атрымлівалі ад Бяляцкага грошы на праваабарончую дзейнасць, аднак, спасылаючыся на артыкул 27 Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь (права не сьведчыць супраць сябе), адмовіліся даваць больш падрабязныя тлумачэнні. Праваабаронца Барыс Звоскаў засьведчыў аб тым, што даўно знаёмы з Бяляцкім і грошай ад яго ніколі не атрымліваў. Пракурор заявіў аб наяўнасці ў матэрыялах справы дакументаў, якія сведчаць аб адваротным. Аднак, у ходзе разгляду банкаўскай выпіскі паўсталі сур'ёзныя рознагалоссі і несупадзенні, якія прызнаў сам пракурор.
На гэтым допыт сведак быў скончаны, і суд перайшоў да вывучэння пісьмовых доказаў. Пракурор абвясціў дакументы следства, падатковай інспекцыі, дэкларацыі Бяляцкага, банкаўскія раздрукоўкі. Верагодна, працэс будзе адкладзены да сярэдзіны наступнага тыдня ў сувязі з запытам суда на атрыманне дадатковых мытных і падатковых дакументаў.
У 18.00 у судовым пасяджэнні быў абвешчаны чарговы перапынак да 10.00 4 лістапада 2011 года.

Пазіцыя Міжнароднай назіральнай місіі
Ацэньваючы выкладзеныя факты, Міжнародная назіральная місія Камітэта міжнароднага кантролю за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі адзначае, што:
1. Затрыманне людзей або перашкоды ім у праходжанні ў залу судовых пасяджэнняў толькі на падставе знешняга выгляду або адзення можа расцэньвацца як неапраўданае абмежаванне доступу ў суд. У выпадку, калі суд палічыць паводзіны каго-небудзь з гледачоў спробай ціску ці непавагай да суду, у апошняга ёсць дастатковыя працэсуальныя магчымасці ўздзейнічаць на сітуацыю, прадугледжаныя заканадаўствам. Падобныя ж дадатковыя абмежаванні з'яўляюцца празмернымі і парушаюць прынцып даступнасці і адкрытасці судовых паседжанняў.
2. Маюцца сур'ёзныя сумневы ў тым, што шэраг дакументаў, прадстаўленых абвінавачаньнем у якасці доказнай базы, могуць лічыцца дапушчальнымі доказамі віны праваабаронцы і выкарыстоўвацца ў ходзе судовага разбору. Асабліва з улікам нядаўняй заявы Міністэрства юстыцыі Літоўскай Рэспублікі аб ануляванні звестак у дачыненні да Бяляцкага, перададзеных ім беларускім уладам, і немагчымасці іх выкарыстання ў якасці юрыдычнага доказы ў судзе.
3. Агучаныя афіцыйнымі асобамі, у прыватнасці, прадстаўніком Дэпартамента гуманітарнай дзейнасці, сведчанні пацвярджаюць імкненне беларускіх уладаў крыміналізаваць праваабарончую дзейнасць у краіне і выпхнуць яе за рамкі прававога поля, што з'яўляецца відавочным парушэннем міжнародных абавязацельстваў Беларусі ў рамках АБСЕ і ААН.