Трэці дзень суду над Алесем Бяляцкім: Відавочныя прыкметы палітычна матываванага працэсу

Парыж-Жэнева, 7 лістапада 2011 г.

 4 лістапада стаў трэцім днём слуханняў у судзе Менску справы Алеся Бяляцкага, віцэ-прэзідэнта FIDH і прэзідэнта Праваабарончага цэнтра "Вясна", які падвяргаецца ўладамі судоваму пераследу за сваю законную праваабарончую дзейнасць.

У ходзе другога дня слуханняў справы спадар Алесь Бяляцкі быў дастаўлены ў залу суда і змешчаны на лаву падсудных за кратамі. Ён быў бледны, але, адказваючы на ​​пытанні абвінавачвання і суда, у тым ліку аб сваёй прафесійнай дзейнасці, выразна і ясна даваў паказанні. У ходзе першага дня слуханняў спадару Бяляцкаму не прынеслі абед, нават не далі вады. Падчас допыту, які працягваўся больш за дзве гадзіны, ён вымушаны быў адказваць на пытанні стоячы, трымаючы ў руках усе неабходныя дакументы справы, прычым пракурор і суддзя вялі допыт седзячы.

У першы дзень працэсу абарона звярнулася да суду з двума хадайніцтвамі пра замену меры стрымання на падпіску аб нявыездзе і дазволе яму з'яўляцца на працэс самому. Абодва хадайніцтвы былі адхіленыя суддзёй. Аднак дзяржаўны пракурор адразу ж пасля гэтага заявіў, што гэтая мера стрымання, як правіла, не прадугледжаная для асоб, якія ўчынілі такога роду злачынствы і прапанаваў спадару Бяляцкаму «шчыра адказваць на пытанні». Ён адзначыў, што ў такім выпадку пракуратура падтрымае ці нават ініцыюе хадайніцтва пра змену меры стрымання. Гэтая сітуацыя відавочна ілюструе, што абраная мера стрымання ніяк не звязана з тым, што абвінавачваны можа паспрабаваць ухіліцца ад адказнасці (гэты довад прывёў суддзя, калі адхіліў хадайніцтва абароны), а па сутнасці з'яўляецца рэпрэсіўнай і палітычна матываванай мерай, якая супярэчыць міжнародным стандартам і прынятаму ў Беларусі заканадаўству ў дачыненні да абрання меры стрымання падчас расследавання.

Сведкам была зададзена вялікая колькасць пытанняў, адкрыта палітычна матываваных, якія не маюць нічога агульнага з абвінавачваннямі ва «ўхіленні ад выплаты падаткаў», высунутымі супраць спадара Бяляцкага. Так, прагучалі пытанні аб законнасці існавання, дзейнасці і функцыянавання арганізацыі «Вясна» і аб меркаваным членстве некаторых сведак у гэтай арганізацыі. Калі сведкі спасылаліся на сваё канстытуцыйнае права не сведчыць супраць сябе, то адно і той жа пытанне ў некалькіх выпадках задавалася некалькі разоў у перафразаванай форме. Адвакат спадара Бяляцкага звярнуў увагу на той факт, што выкліканы ў якасці сведкі прадстаўнік падатковай інспекцыі не змагла ў вуснай форме пацвердзіць паказанні, якія былі дадзены ёю падчас следства. Больш за тое, яе адказы на стадыі расследавання справы, як было адзначана, сапраўды, аж да граматычных памылак, паўтаралі паказанні яе калегі.

Некаторыя выкліканыя абвінавачваннем сведкі з'яўляліся па сутнасці тэхнічнымі экспертамі, напрыклад, спецыялістамі ў галіне банкаўскай сістэмы, падаткаабкладання, а не сведкамі па сутнасці разглядаемай у судзе справы. Калі аднаго з іх спыталі, што яму вядома па сутнасці справы, ён адказаў, што ўвогуле з гэтай справай не знаёмы.

3 лістапада слуханні скончыліся прадстаўленнем суду матэрыялаў справы супраць спадара Бяляцкага, уключаючы падрыхтаваную КДБ запіску пад назвай «Аб арганізацыі «Вясна» і яе кіраўніках. У прыватнасці, у запісцы згадвалася, што спадар Бяляцкі і спадар Валянцін Стэфановіч маюць банкаўскія рахункі за мяжой, як ілжыва сцвярджаецца, «у мэтах фінансавання радыкальнай апазіцыі». Фактычна, менавіта гэты ліст паслужыў асновай запыту, які быў накіраваны уладам Літвы і Польшчы з мэтай атрымання інфармацыі аб банкаўскіх рахунках, адкрытых спадаром Бяляцкім для атрымання сродкаў на фінансаванне дзейнасці арганізацыі «Вясна». І ўжо сам па сабе гэты факт падкрэслівае праўдзівую, выключна заказную, прычыну пераследу спадара Бяляцкага.

4 лістапада – на трэці дзень слуханняў справы ў судзе - прагучала згадка аб ананімным лісце, які нібыта быў атрыманы КДБ, што і прывяло да згаданага пачатку расследавання дзейнасці Алеся Бяляцкага. Абарона заявіла, што ў адпаведнасці з КПК Беларусі, ананімныя лісты не могуць служыць падставай для пачатку расследавання. Адвакат спадара Бяляцкага дадаў, што пераклад атрыманых з Польшчы і Літвы дакументаў быў зроблены не цалкам, не быў нікім падпісаны або завераны як дакладная копія арыгінала. Абарона таксама паставіла пад сумнеў законнасць выкарыстання следствам прыватнай перапіскі паміж калегамі Бяляцкага і іх міжнароднымі партнёрамі, паколькі ў справе адсутнічае доказ дазволу намесніка пракурора Мінска на правядзенне аператыўна-вышуковых мерапрыемстваў па іх атрыманні.

Адвакат спадара Бяляцкага таксама падкрэсліў, што пракурор не паказаў, на падставе якіх крытэрыяў асобныя сумы, якія прыпісваюцца спадару Бяляцкаму, былі прызнаныя яго прыбыткам. У ходзе расследавання следчым накіроўваліся просьбы звярнуцца да крыніцаў гэтых сродкаў і запытаць у іх, з якой мэтай яны пераводзілі іх Бяляцкаму. Гэтыя просьбы не былі задаволеныя.

Варта таксама адзначыць, што доступ у залу суда строга кантраляваўся, складаліся спісы ўсіх прысутных на кожным паседжанні з усімі іх пашпартнымі дадзенымі, іх абшуквалі (у тым ліку асабісты дагляд) і здымалі на відэа. Тых, на кім былі надзетыя майкі з партрэтам Алеся Бяляцкага, у залу не пусцілі, а ў адным выпадку сілай выправадзілі з залы суда.

Абсерваторыя заклікае ўрад Беларусі неадкладна вызваліць Алеся Бяляцкага і адмовіцца ад усіх высунутых супраць яго абвінавачанняў, паколькі яго арышт і судовы пераслед відавочна накіраваны на тое, каб перашкодзіць яго праваабарончай дзейнасці, і сам судовы працэс служыць наглядным доказам гэтага імкнення.

Абсерваторыя заклікае ўрад Беларусі выконваць палажэнні Артыкула 1 Дэкларацыі ААН аб абароне праваабаронцаў, які абвяшчае, што кожны чалавек мае права, індывідуальна і сумесна з іншымі, заахвочваць і імкнуцца абараняць і ажыццяўляць правы чалавека і асноўныя свабоды на нацыянальным і міжнародным узроўнях.

Для атрымання бягучай штодзённай інфармацыі пра справу спадара Бяляцкага наведайце вэб-сайт па адрасе: http://freeales.fidh.net, таксама чытайце папярэднія тэрміновыя звароты Абсерваторыі.