Справаздача па маніторынгу мірнага сходу 15 лістапада ў Мінску Фота

15 лістапада ў Мінску прайшла акцыя "Сустрэча свабодных людзей" на Кастрычніцкай плошчы і плошчы Свабоды.

Высновы:

1. Сход насіў мірны характар ​​(калі "арганізатары маюць мірныя намеры і сход мае негвалтоўны характар" паводле Кіруючых прынцыпаў па свабодзе мірных сходаў АБСЕ). Удзельнікі/цы не выкарыстоўвалі заклікаў да гвалтоўных дзеянняў і вайны, не ўжывалі і не правакавалі гвалт. Сваімі дзеяннямі ўдзельнікі/цы мірнага сходу не парушалі грамадскі парадак, правілы дарожнага руху і не ўяўлялі пагрозы грамадскай бяспецы, а таксама не парушалі правы і свабоды іншых асобаў.
2. У ходзе мірнага сходу адсутнічала магчымасць ідэнтыфікаваць супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, так як яны былі ў грамадзянскай форме адзення, без ідэнтыфікацыйных знакаў. Знаходжанне супрацоўнікаў/ніц міліцыі на мірных сходах у грамадзянскай форме адзення не дазваляе ўдзельнікам/цам разумець іх функцыі і паўнамоцтвы, а таксама не спрыяе камунікацыі і эфектыўнаму рашэнню складаных або канфліктных сітуацый.
3. Перашкодаў у працы незалежных назіральнікаў/ніц і СМІ не зафіксавана, што з'яўляецца станоўчай практыкай.
4. Са СМІ вядома пра ціск на актывістаў/ак ў сувязі з удзелам у мірным сходзе 8 лістапада і планаваным ўдзеле ў акцыі 15 лістапада. Вольга Нікалайчык, актывістка кампаніі "Еўрапейская Беларусь", экс-кандыдатка ў дэпутаты Палаты прадстаўнікоў, была затрыманая перад пачаткам сходу, каля 16.00. Праваабаронцам вядома пра затрыманні актывістаў "Еўрапейскай Беларусі" Максіма Вінярскага, Андрэя Шарэнды, Насты Гусевай, Андрэя Войніча і Яўгена Афнагеля. Яны былі вызваленыя ў той жа дзень без прад'яўлення якіх-небудзь абвінавачванняў.
5. Мірны сход праводзіўся ў межах агітацыйнага перадвыбарчага пікету кандыдатаў у дэпутаты Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.

Метадалогія маніторынгу

РПГА "Беларускі Хельсінкскі Камітэт" і Праваабарончы цэнтр "Вясна" праводзяць сістэматычнае назіранне за мірнымі сходамі ў Беларусі на падставе распрацаванай метадалогіі маніторынгу. Яна ўключае ў сябе: набор і навучанне назіральнікаў/ніц прынцыпам грамадскага кантролю, міжнародным стандартам правядзення мірных сходаў і метадалогіі назірання; запаўненне анкеты назірання падчас вочнага кантролю; апрацоўка анкет і напісанне маніторынгавай справаздачы. Анкеты назірання за мірнымі сходамі распрацаваныя сумесна праваабарончымі арганізацыямі і ўключаюць пытанні аб магчымасці выканання назіральнікамі/цамі і журналістамі/камі сваіх функцый, аб паводзінах арганізатараў і ўдзельнікаў/ніц мірнага сходу, супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў, а таксама наяўнасць на мірным сходзе хуткай дапамогі і медыцынскіх работнікаў.

Назіральнікі і назіральніцы дапускаюцца да назірання толькі ў выпадку згоды на выкананне правілаў і прынцыпаў назірання (незалежнасць і палітычная нейтральнасць; апісанне фактаў, а не меркаванняў; неўмяшанне ў падзею, за якой назіраюць; прыхільнасць прынцыпам права; адмова ад любых формаў гвалтоўных дзеянняў і дыскрымінацыйных практык; карэктныя паводзіны). Падчас выканання сваіх абавязкаў назіральнікі і назіральніцы па магчымасці трымаюцца асобна ад удзельнікаў/ніц. Яны пазначаныя пасведчаннямі і сінімі камізэлькамі з надпісам "#СontrolBY".

Папярэдняя інфармацыя

Актывіст кампаніі "Еўрапейская Беларусь" Е.А. на сходзе 8 лістапада 2019 года ў Мінску на плошчы Свабоды заклікаў сабрацца на Кастрычніцкай плошчы 15 лістапада а 18:00 "нягледзячы на ​​любы супраціў ўладаў". У сацыяльных сетках і СМІ шырока распаўсюджвалася інфармацыя пра акцыю і заклікі ўдзельнічаць.

Падчас правядзення сходу вочна і бесперапынна ажыццяўлялі грамадзянскі кантроль чатыры назіральнікі/ніцы, якія прайшлі навучанне і былі пазначаныя адпаведным чынам. Перад сходам быў накіраваны зварот у ГУУС Мінгарвыканкама аб прысутнасці назіральнікаў падчас масавага мерапрыемства з просьбай забеспячэння іх бяспекі і аказання садзейнічання пры правядзенні маніторынгу.

Ход мірнага сходу

За дзве гадзіны да пачатку сходу на Кастрычніцкай плошчы і паблізу ад яе знаходзіліся дзесяць супрацоўнікаў і восем машын ДАІ, адна машына МНС, адна машына пажарнай службы, два супрацоўнікі міліцыі ў форме, сем мікрааўтобусаў са шторкамі на паркоўках вакол Кастрычніцкай плошчы і не менш за 32 супрацоўнікі у грамадзянскай форме адзення. Плошча была агароджаная блокамі і металічнымі пераноснымі платамі, па цэнтры выраблялася ўстаноўка навагодняй елкі, знаходзілася камунальная і рамонтна-будаўнічая тэхніка, вырабляўся рамонт тратуарнай пліткі.

Назіранне пачалося на Кастрычніцкай плошчы ў 17.30, назіральнікі/цы рушылі ўслед за ўдзельнікамі/цамі сходу да будынка Ратушы на плошчы Свабоды (з 18:20 да 18:38) і скончылі назіранне ў 19:50.

Падчас мірнага сходу былі адзначаны наступныя факты:

1. На момант пачатку сходу а 18:00 работнікі прыступілі да рамонту пліткі з выкарыстаннем будаўнічых інструментаў, што стварала шум і такім чынам перашкаджала выступоўцам казаць публічныя прамовы і мець зносіны паміж сабой.

2. Дакладнае месца збору на Кастрычніцкай плошчы не было пазначана арганізатарамі. З улікам таго, што большая частка плошчы была агароджаная, удзельнікі/цы пачалі хаатычна збірацца з двух бакоў плошчы. Ля Палаца Прафсаюзаў а 17:50 прысутнічала 20 чалавек. Да моманту пачатку акцыі на ўсёй плошчы прысутнічала не менш за 80 удзельнікаў і ўдзельніц. У 18:14 супрацоўнік міліцыі ў форме паведаміў аб неабходнасці разысціся, аргументуючы гэта тым, што мерапрыемства незаконнае і ўдзельнікі могуць быць прыцягнутыя да адказнасці. Зафіксаваны дагляд сумак у двух чалавек супрацоўнікамі АМАП.

3. Людзі былі вымушаныя знаходзіцца на вузкай паласе тратуара ўшчыльную да праезнай часткі. Супрацоўнікі ДАІ на машыне патрулявалі край дарогі і паведамлялі праз гучнагаварыцелі аб недапушчальнасці выхаду на праезную частку. Шум будаўнічых работ і размяшчэнне натоўпу на плошчы не спрыялі эфектыўнай камунікацыі і выказванні меркаванняў тых, хто сабраўся.

4. Мікалай Статкевіч заклікаў людзей перайсці на месца агітацыйнага пікету Алены Талстой на плошчы Свабоды. У 18:20 калона з як мінімум 120 удзельнікаў/ніц хаатычна рушыла да будынка Ратушы. Падчас руху на пешаходных пераходах супрацоўнікі ДАІ не забяспечвалі бесперашкодны рух удзельнікаў. А 18:30 пачаліся выступы апазіцыйных палітыкаў на пл. Свабоды. У 18:40 на месцы сходу прысутнічалі не менш за 120 удзельнікаў/ніц. А 19.00 удзельнікаў сходу было не менш за 200 чалавек.

5. Падчас сходу на Кастрычніцкай плошчы знаходзіліся не менш за 50 супрацоўнікаў/ніц праваахоўных органаў у грамадзянскай форме адзення (апазнаць іх можна па наяўнасці рацый, навушнікаў, відэарэгістратараў і ручных відэакамер); чатыры супрацоўнікі міліцыі ў форме, сем супрацоўнікаў ДАІ і два супрацоўнікі АМАП. Падчас акцыі на плошчы Свабоды: два супрацоўнікі міліцыі ў форме, не менш за 50 ў грамадзянскай форме адзення і тры супрацоўнікі ДАІ. На працягу ўсяго сходу супрацоўнікі/цы назіралі за тым, што адбываецца, як мінімум двое з іх выраблялі відэаздымку на партатыўныя відэакамеры. У раёне правядзення сходу знаходзіліся не менш за чатыры адзінкі транспарту праваахоўных органаў. Машына хуткай дапамогі адсутнічала.

6. На мірным сходзе знаходзілася не менш за 20 прадстаўнікоў/ніц СМІ, яны актыўна кантактавалі з удзельнікамі/цамі, бралі інтэрв'ю, праводзілі прамыя эфіры.

7. Выкарыстаная сімволіка: два бел-чырвона-белыя сцягі; тры сцягі АГП (Аб'яднанай Грамадзянскай Партыі); чатыры чырвоных сцяга з гербам Пагоня; чатыры сцяга Еўрапейскага саюза з надпісам "Беларусь". Плакат "Свабоду народу" на спіне ў адной удзельніцы. Зафіксавана ўлётка пра карупцыйныя механізмы.

8. Выкарыстаныя лозунгі: "Слава нацыі! Смерць ворагам!", "Жыве Беларусь", "Калгаснай мафіі - баста!", "Хопіць гэта трываць! Хопіць!",“Пора менять лысую резину”.

9. Выступленні ўдзельнікаў праходзілі ў свабодным фармаце, прадстаўнік "Еўрапейскай Беларусі" прапаноўваў жадаючым выказвацца ў мікрафон. Адзін з удзельнікаў публічна выказаўся ў дачыненні да аднаго з кандыдатаў у дэпутаты: "Гайдукевіч - злачынец". На месцы пікету Алены Талстой людзі таксама працягвалі выказвацца ў вольным фармаце. Пасля завяршэння сустрэчы Мікалай Статкевіч прапанаваў працягнуць сустрэчу заўтра ў 18:00 на тым жа месцы.

10. Трое ўдзельнікаў акцыі прысутнічалі на сходзе з закрытымі шалікамі тварамі. Іх паводзіны не выклікала падазрэнняў у магчымасці здзяйснення супрацьпраўных дзеянняў і насілі мірны характар.

11. Выступы скончыліся ў 19:13, удзельнікі/цы пачалі спакойна разыходзіцца.

Рэкамендацыі

Супрацоўнікам/цам праваахоўных органаў:

• ажыццяўляць ахову грамадскага парадку падчас мірных сходаў у форме, а таксама быць пазначанымі індывідуальнымі ідэнтыфікацыйнымі сродкамі (напрыклад, бэйджамі або нагруднымі знакамі);
• прызначаць кантактную асобу з ліку супрацоўнікаў міліцыі для камунікацыі з назіральнікамі/цамі, СМІ, арганізатарамі і ўдзельнікамі/цамі мірнага сходу;
• забяспечваць бесперашкодны рух калоны на пешаходных пераходах, арганізоўваць рух калоны з улікам прынцыпу інклюзіўнасці, пры неабходнасці вылучаць паласу на праезнай частцы для праходу калоны;
• не ініцыяваць прыцягненне да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека;
• не затрымліваць арганізатараў і ўдзельнікаў/ніц перад і пасля акцый адвольна і неабгрунтавана.

Суб'ектам, якія валодаюць правам заканадаўчай ініцыятывы:

• ініцыяваць змены ў нацыянальнае заканадаўства для прывядзення ў адпаведнасць з міжнароднымі стандартамі ў галіне свабоды сходаў.

Органам судовай улады:

• не прыцягваць да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных сходах, паколькі гэта з'яўляецца адвольным абмежаваннем права на мірныя сходы, прадугледжанага міжнароднымі абавязацельствамі Рэспублікі Беларусь у сферы правоў чалавека.

Органам выканаўчай улады, Мінскаму выканаўчаму камітэту:

• садзейнічаць рэалізацыі свабоды сходаў у Беларусі, у тым ліку не ўсталёўваць празмерных адміністрацыйных працэдур, ініцыяваць дыялог з арганізатарамі, садзейнічаць арганізацыі зручных для мірных сходаў месцаў, спыняць рамонтныя і будаўнічыя працы на месцы правядзення мірных сходаў.