"Нас чакаюць трывожныя дні". Праваабаронца і палітаглядальнік пра мітынг Ціханоўскай у Менску і перадвыбарчы тыдзень у Беларусі Відэа
Мітынг Святланы Ціханоўскай у Менску 30 ліпеня 2020 года.
Кіраўнік праваабарончага цэнтра "Вясна" Алесь Бяляцкі і палітычны аглядальнік Ігар Ільяш адказалі на пытанні тэлеканала "Настоящее время" аб тым, як яны ацэньваюць перадвыбарчую сітуацыю, апошнім мітынгу Ціханоўскай і аб сваіх прагнозах на апошні тыдзень выбарчай кампаніі.
Калі ў эфіры "Настоящего Времени" мы абмяркоўвалі першыя вынікі агітацыйнага пікету кандыдата ў прэзідэнты Беларусі Святланы Ціханоўскай з палітычным аглядальнікам Ігарам Ільяшам і кіраўніком праваабарончага цэнтра "Вясна" Алесем Бяляцкім, была інфармацыя аб колькасці тых, хто прыйшоў на мітынг на 20:30 па мінскім часе - больш за 34 тысячы чалавек. Таму суразмоўцы ў інтэрв'ю называюць гэтыя звесткі, а таксама кажуць аб магчымым удзеле ў акцыі 40 тысяч чалавек.
Пазней цэнтр "Вясна" паведаміў, што ўсяго ў перыяд з 17:30 да 20:30 на мітынг прыйшлі не менш за 63 тысячы чалавек - менавіта столькі людзей прайшло праз турнікеты на ўваходах.
Ужо праз чатыры дні ў Беларусі пачнецца датэрміновае галасаванне (у якім аб'яднаны штаб Ціханоўскай заклікае не ўдзельнічаць, а прыходзіць на выбары толькі 9 жніўня, каб пазбегнуць фальсіфікацый). Якімі будуць наступствы шматтысячнага мітынгу ў Менску, ці адрэагуюць на яго беларускія ўлады і што адбудзецца ў краіне пасля выбараў-разважаюць праваабаронца і палітаглядальнік.
Не менш за 63 тысячы. Агітацыйны пікет Святланы Ціханаўскай ва ўмовах падвышанай бяспекі
"Усюды, куды прыязджае Ціханоўская, выходзяць сотні, тысячы людзей"
- Якія самыя важныя высновы сённяшняга мітынгу? Алесь, давайце з вас і пачнем.
Алесь Бяляцкі: Ну мітынг, вядома, уражвае. Нашы валанцёры налічылі 34 тысячы ўдзельнікаў, якія зайшлі за турнікет, яшчэ нейкая частка была перад турнікетам. Такім чынам, на самай справе колькасць удзельнікаў, якое называў Цімур, - каля 40 тысяч чалавек. Гэта дастаткова шмат. Пры маёй памяці што-то падобнае ў Менску было ўжо пару дзесяткаў гадоў таму.
Актыўнасць вельмі вялікая, вядома, і яна назіраецца практычна па ўсёй Беларусі. Менск тут не стаў выключэннем нейкім, ні прыемным, ні непрыемным. Усюды, куды прыязджае Святлана Ціханоўская ці яе давераныя асобы, выходзяць сотні, тысячы людзей: на захадзе Беларусі, на ўсходзе Беларусі ці на поўдні – тут гэта таксама не мае ніякага значэння. І гэта паказвае, што на самой справе жаданне змяніць існуючы парадак, існуючую ўладу, яно закранула ну вельмі вялікія пласты беларускага насельніцтва.
— Ну то ёсць масавасць? Хоць запланаваных арганізатарамі 75 тысяч не было.
Алесь Бяляцкі: Ну мінулы мітынг у Менску, які быў два тыдні таму, сабраў восем тысяч. Зараз 40-гэта ўжо, вядома, нармальны такі прырост.
- Ігар, вашы асноўныя высновы з сённяшняга дня?
Ігар Ільяш: так, я, па-першае, падтрымаю Алеся і скажу, што сапраўды сітуацыя беспрэцэдэнтная. Цяперашні вельмі шматлікі мітынг паказвае вельмі высокі ўзровень палітызацыі ў беларускім грамадстве, вельмі высокі запыт на перамены – гэта першы момант. А другі: вядома, у кантэксце апошніх падзей у Беларусі можна сказаць, што арышт "вагнераўцаў", заявы ўладаў аб тым, што ў Беларусі рыхтуецца тэракт і гуляюць на волі больш за 150 баевікоў, ніяк не паўплывалі на электаральную сітуацыю, ніяк не паўплывалі на настроі ў грамадстве. Людзі ўсё роўна пішуць і пішуць. І [беспрэцэдэнтная сітуацыя – -масавыя мітынгі ў беларускіх рэаліях.
"Кожныя выбары ў нас утвараюцца надзвычайныя сітуацыі"
- Тут я нагадаю нашым гледачам, што напярэдадні пад Менскам былі затрыманыя 33 чалавекі. Афіцыйнае следства называе іх усіх баевікамі расейскай прыватнай вайсковай кампаніі "Вагнер". І сёння на сайце Следчага камітэта краіны быў апублікаваны прэс-рэліз, у якім была згаданая і гэтая сітуацыя з затрыманнямі баевікоў, і чамусьці справа Статкевіча і Ціханоўскага. Ігар, што гэта азначае, іх спрабуюць звязаць у адну справу? Але артыкулы-то там розныя паказваюцца на гэтым жа сайце.
Ігар Ільяш: на мой погляд, вядома, сітуацыя з арыштам "вагнераўцаў" вельмі хутка ператварылася ў нейкі фарс. Таму што сапраўды неяк звязаць дзейнасць "ЧВК Вагнера", якая падпарадкоўваецца Галоўнаму ўпраўленню Генштаба Узброеных Сіл Расейскай Федэрацыі, якая непасрэдна падпарадкоўваецца Крамлю, з дзейнасцю беларускіх апазіцыянераў, беларускіх палітвязняў – ну гэта настолькі недарэчна, настолькі нерэалістычна, што ўся рыторыка ўладаў аб знешнім родзе, Уся рыторыка аб нейкім знешнім умяшанні ў беларускія выбары, яна проста абясцэньваецца пасля такіх заяў Следчага камітэта. Таму што паверыць у гэта проста ніхто не можа.
- Алесь, а вы як расцэньваеце тое, што адбываецца вакол гэтай справы, яго сувязі з Ціханоўскім, Статкевічам?
Алесь Бяляцкі: не першы раз мы гэта бачым. Прыкладна кожныя выбары ў нас утвараюцца нейкія надзвычайныя сітуацыі. Ці то знаходзяць дохлых пацукоў, якімі збіраюцца труціць ваду ў вадаправодзе ў Менску, пра што ў свой час заяўляў старшыня КДБ, ці ж нейкія парамілітарныя беларускія фармаванні, што было падчас масавых выступаў у 2017 годзе супраць падатку на дармаедства.
Вядома ж, мэта гэтых знаходак уладаў - здушыць грамадскую актыўнасць, грамадзянскую актыўнасць і напалохаць людзей, безумоўна. І тое, што сёння каля мітынгу стаялі дзясяткі аўтазакаў, дзясяткі аўтобусаў з "касманаўтамі", дзе былі сотні гатовых прымяніць сілу амапаўцаў – я думаю, вядома ж, гэта таксама было застрашэннем грамадзян. І ясным сігналам непасрэдна на дзень выбараў, скажам так, і на наступны дзень пасля выбараў, што ўлады гатовыя да жорсткага варыянту, калі людзі масава выйдуць на вуліцы.
Чаго чакаць пасля выбараў
— А выйдуць?
Алесь Бяляцкі: па тым, як складваецца сітуацыя, я ўпэўнены, што гэта адбудзецца. І цяпер атрымліваецца, што ўлады рыхтуюцца такім чынам, арганізоўваючы адну правакацыю за другой, я думаю, што гэта не апошняя правакацыя. Папярэдняе галасаванне ў нас пачынаецца літаральна праз чатыры дні. Але яшчэ ў гэты час, у гэтую суботу, у гэту нядзелю запланаваны мітынгі кандыдатаў у прэзідэнты. Вось паглядзім, як пройдуць яны і што адбудзецца падчас папярэдняга галасавання перад 9 жніўня. У нас яшчэ практычна засталося 10 дзён, за гэты час, вядома, я думаю, улады зноў могуць прымяніць якую-небудзь гадасць.
- Ігар, а вашы прагнозы на апошні тыдзень, на 9-е чысло і на 10-е?
Ігар Ільяш: я таксама думаю, што ўлада яшчэ падкіне грамадству нейкія правакацыі, варта чакаць брутальных дзеянняў. Тая ж гісторыя з "вагнераўцамі", я думаю, яшчэ далёка не вычарпаная, усё ж такі нездарма нам сказалі пра яшчэ больш чым 150 "вагнераўцаў", якія гуляюць па Беларусі, і іх не могуць знайсці. Я думаю, што яны неяк будуць развіваць гэтую тэму, у тым ліку магчымыя і, я думаю, арышты людзей проста па палітычных матывах у рамках гэтай справы і людзей, пры гэтым якія не маюць ніякага дачынення ні да "ЧВК Вагнера", ні наогул да нейкіх узброеных фармаванняў. Але ўсіх іх будуць пераследваць у рамках такога справы баевікоў. І, як мы ўжо ўбачылі сёння з прэс-рэлізу Следчага камітэта, справа вось аб падрыхтоўцы масавых беспарадкаў. Што ж тычыцца 9, 10 жніўня, то так, цалкам відавочна, гледзячы на сённяшні стан розумаў у беларускім грамадстве, можна прадказваць, што сапраўды будуць пратэсты, хутчэй за ўсё, яны будуць насіць такую стыхійную форму, таму што першапачаткова не рыхтуюцца, не заклікаюць на нейкую масавую акцыю пратэсту Святлана Ціханоўская і яе паплечнікі, але тым не менш пратэсты відавочна будуць. Як будуць развівацца ў далейшым падзеі, складана прадказаць, менавіта таму, што гэтыя пратэсты, хутчэй за ўсё, будуць насіць стыхійны характар.
— Я разумею, што вы не можаце залезці ў галаву да Лукашэнкі, але вы ўсе-ткі жывеце ў гэтай краіне і ведаеце аб тым, што адбываецца. Як вы думаеце, што ён адчувае, калі бачыць такую шматтысячную акцыю, дзе крычаць: "Уладам ганьба", Ігар?
Ігар Ільяш: я думаю, што ён адчувае дзікі спалох і жах.
- Алесь?
Алесь Бяляцкі: цяжка сказаць. Прынамсі, з яго слоў, ён сказаў, што ён будзе абараняцца да канца. Што гэта значыць - незразумела. Але тое, што цяпер усе сілы - і спецслужбы, і міліцыя, і войска, – ён увесь час, рэгулярна цяпер сустракаўся з вайскоўцамі ў апошні тыдзень. У той час, калі Святлана Ціханоўская праводзіла мітынг з грамадзянамі па розных гарадах Беларусі, Лукашэнка ездзіў па ваенных частках. І ён нейкім чынам спрабуе зараз арганізаваць вось гэты ваенны мілітарны кулак, які як бы, па яго задуме, павінен стукнуць па масавых выступах.
Таму нас, я думаю, чакаюць даволі трывожныя гэтыя дні. Няма ніякіх сумневаў, што выбары будуць сфальсіфікаваныя, таму што ўсе выбарчыя камісіі цалкам знаходзяцца пад кантролем выканаўчых уладаў. Назіральнікаў туды не пусцяць незалежных. Таму мне здаецца, што абурэнне такой нахабнай фальсіфікацыяй, яно непазбежна. Але як гэта будзе адбывацца? Лукашэнка настроены на вельмі жорсткае супрацьстаянне не толькі з расейскімі ўладамі, як цяпер атрымалася з гэтымі наймітамі, ці ж з Захадам, але таксама і са сваім народам.
