Уцёк з "хіміі" і стварыў школу ў Вільні. Гісторыя былога палітзняволенага Дзмітрыя Максімчыка
Дзмітрый Максімчык раней жыў у Баранавічах і працаваў кіраўніком мясцовага аддзялення аднаго з банкаў. Цяпер Дзмітрый жыве ў Вільні — туды ён збег з папраўчай установы адкрытага тыпу (т.зв. “хіміі”). Там Дзмітрый стварыў школу, пра якую задумваўся яшчэ падчас свайго зняволення. “Вясна” распавядае гісторыю былога палітзняволенага Дзмітрыя Максімчыка: як да яго прыйшлі за фота, як паверыў дзяржаўнаму адвакату і як зацягнуўся суд праз рэферэндум, як святкаваў Новы год у СІЗА і як сустрэў навіны пра вайну, як трапіў пад зачыстку “хімікаў” і якія перашкоды былі на шляху да волі.
- Дзмітрый Максімчык да затрымання
Затрыманне за фота: “Як у нейкім баявіку”
Кожную раніцу буднага дня Дзмітрый Максімчык выходзіў з дому а 8:15 і ішоў на працу ў банк. Пакуль да яго не прыйшлі. Гэта здарылася 16 лістапада 2021 года.
“На выхадзе з пад’езду свайго пяціпавярховага дома я сустрэў незнаёмага чалавека, — успамінае Дзмітрый. — Ён быў апрануты ва ўсё чорнае: медычная чорная маска, шапка, куртка, абутак. Дужага целаскладу. Я яшчэ здзівіўся, чаму ён тут стаіць. Неяк дзіўна.
Я выйшаў з пад’езду і скіраваўся да сваёй машыны. І тут загарэліся фары, і срабрыстая Geely пачала павольна да мяне ехаць. Я адчуў: нешта не тое. Geely ж выехала з тупіка двара. Плюс я звярнуў увагу, што на ёй не было дзяржнумароў.
Мяне гэта насцеражыла”.
Як высветлілася, ззаду яшчэ ехаў "бус" з таніраваным шклом. Дзмітрыя паклалі на зямлю, а з яго кішэняў выцягнулі ключы ад кватэры і машыны. Усё гэта рабілі людзі ў аліўкавым абмундзіраванні. Яны не прадставіліся. Вось як Дзмітрый іх апісвае:
“Зброя, аўтаматы скарочаныя, шчыты металічныя (вялікія, ва ўвесь рост — як на дэманстрацыі, калі яны разганялі), дручкі. Пакуль мяне трымалі ў бусе, яны адправілі 4 чалавекі, маімі ключамі адкрылі кватэру, агледзелі яе — там нікога не было. Па рацыі перадалі: «Усё чыста» — і толькі пасля гэтага мяне і іншых людзей у цывільным завялі ў кватэру”.
Пачаўся вобшук. Дзмітрый не разумеў, чаму да яго прыйшлі сілавікі і з чым было звязанае яго затрыманне.
“Я ў іх пытаў: у чым справа? Яны сказалі, што я сам павінен ведаць. Але калі яны, пэўна, зразумелі, што я шчыра здзіўлены і нічога не ведаю, то паказалі мне фотакопію нейкага дакумента, дзе я ўбачыў скрыншот майго Інстаграма. І там быў здымак з марша 23 жніўня 2020 года ў Мінску”.
Гэтая фатаграфія і стала падставай для крымінальнага пераследу. Сілавікі канфіскавалі цвёрды дыск, ноўтбук і два тэлефоны Дзмітрыя, а таксама 4000 беларускіх рублёў, якія ён захоўваў дома. Панятымі былі суседзі Дзмітрыя.
“Суседзі таксама здзіўляліся, спрабавалі распытаць, а што здарылася, што адбылося? Сапраўды, у такой жа форме гэта адбываецца, як у нейкім баявіку, як быццам я закладнікаў захапіў. Я бачыў велізарнае здзіўленне на іх тварах”.
А потым Дзмітрыя даставілі ў Мінск. З размоў сілавікоў у машыне ён нарэшце зразумеў, хто да яго прыйшоў: гэта былі супрацоўнікі ГУБАЗіКа.
- Дзмітрый Максімчык падчас аповеду сваёй гісторыі
ГУБАЗіК, СК, “пакаяльнае” відэа і прызначаны адвакат: “Мы можам змагацца за «хімію»”
Дзмітрыя Максімчыка даставілі ў Мінск, у аддзяленне ГУБАЗіка. Допыт праводзіўся без якіх-небудзь дакументальных доказаў.
“Задавалі пытанні, колькі разоў я быў на мітынгах, з кім я кантактую з палітыкаў, удакладнялі маё меркаванне наконт палітычнай сітуацыі. Потым сказалі, што трэба будзе запісаць відэа. Я ўдакладніў яго змест, яны адказалі: «Ну, проста скажаш, што ты вось быў на мітынгу і нікому не раіць хадзіць на іх». Уласна, я так і зрабіў. У рэшце рэшт, я разумеў, што гэтага нельга пазбегнуць. Калі я спытаў, навошта гэта відэа, яны намякнулі: «Для нашага ўнутранага карыстання». На відэа задавалі пытанні накшталт: «Навошта выходзіў? Чаго не хапала?»”
Пазней гэтае відэа з'явілася на адным з праўладных тэлеграм-каналаў, які вядзе ГУБАЗіК.
"Пакаяльныя" відэа: што яны парушаюць і як уздзейнічаюць на чалавека
Затым мужчыну перавезлі ў адно з упраўленняў Следчага камітэта. Там яму нарэшце абвясцілі афіцыйны статус — падазроны па крымінальнай справе. Там жа Дзмітрыя чакала адвакатка, прызначаная дзяржавай.
“Яна патлумачыла мне, што не ўсё так проста. Гэта крымінальны артыкул, і ўсё сур'ёзна, і, хутчэй за ўсё, гэта будзе тэрмін. Я здзіўляюсь: «Як, за што? За фота?» Яна кажа: «Так, цяпер гэта так. Масавыя затрыманні, арышты, людзі саджаюць. І альбо гэта «хатняя хімія», што вельмі рэдка, альбо гэта «хімія з накіраваннем», альбо гэта калонія”.
То бок, яна адразу акрэсліла перспектывы.
Я пытаю: «Што ўвогуле прадугледжана законам па гэтым артыкуле?» Яна пералічыла, што гэта можа быць і штраф, і арышт, і «хатняя хімія».
Пытаю: «Ці можам мы змагацца за штраф?» Яна сказала: «Не, мы можам змагацца за «хатнюю хімію»». Я кажу: «Окей, добра, працуем»”.
Следчага Дзмітрый успамінае як “даволі адэкватнага чалавека”:
“Пасля ГУБАЗіКа на кантрасце зносіны са следчым былі даволі спакойнымі. Ён быў здзіўлены, што праз фотаздымак у сацсетцы адбываюцца крымінальныя справы. Ён нават так адвакату трансляваў, кшталту: «Я ўвогуле не разумею, навошта так затрымліваць праз фатаздымак, гэта ж чыстай вады адміністрацыйка!»
Але пры гэтым напрыканцы гэта было аж два тамы крымінальнай справы і два дні суда. Праз фота ў Інстаграме”.
Акрэсціна: “Жылі як селядцы”
Пасля допыту Дзмітрыя адвезлі на Акрэсціна, дзе ён правёў дзесяць сутак. Восем з іх — у карцары.
“Спачатку гэта была “звычайная” камера — без матрацаў і падушак, спалі мы на жалязяках. Затым нас перавялі ў карцар два на тры з паловай метры — там нас было дзевяць чалавек. Мы там як селядцы жылі, так бы мовіць. Гэты ж карцар — аднамесны.
Там была адна шконка, але ўвесь час заплікнутая. А мы спалі на падлозе — прычым на баку. Таму што калі разваліцца на спіну, то ўсе не маглі змясціцца. Мы нават на лік “тры-чатыры” разам пераварочваліся з боку на бок.
І яшчэ ноччу кожныя 2–3 гадзіны да нас прыходзілі, нават калі ты спіш — тябе абудзяць... Спаць паўнавартасна ты не мог”.
- Карцар у ІЧУ на Акрэсціна. Ілюстрацыя Вольгі Пранкевіч
Дзмітрый адзначае, што карцары з такімі ўмовамі створаны спецыяльна для тых, хто трапіў у няволю праз пераслед па палітычных матывах.
“Кожны, хто заязджае на Акрэсціна па палітыцы, праходзіць праз карцар. Здараецца, што чалавек 1–2 пабылі ў камеры, але, як толькі ў карцары вызваляецца месца, яго адразу ж пераводзяць.
Перадачы не перадавалі. На Акрэсціна ў нас зусім не было ні на што права”.
- Будынак Акрэсціна
Валадарка: “эканамічныя” — гэта таксама “палітычныя”
Затым Дзмітрыя Максімчыка перавялі ў СІЗА-1 (Валадарка). Там ён правёў 4 месяцы. І ў параўнанні з умовамі ўтрымання на Акрэсціна, Валадарка выглядае даволі “ніштаватай”, адзначае Дзмітрый:
“Так, вядома яна перапоўненая, трох’ярусныя нары. Але, па меншай меры, ёсць магчымасць пачытаць кнігу — заказаць у бібліятэцы. Можна атрымаць перадачу, ліст ад сваякоў. У нашай камеры быў тэлевізар — там хаця і ішлі дзяржаўныя каналы, але можна было часам паглядзець і фільмы. Была магчымасць займацца спортам: мы ў пластыкавыя бутэлькі засыпалі цукар, клалі ў авоські — і выкарыстоўвалі гэта як гантэлі. Гутарылі, нават гулялі ў гульні: у «мафію», калі было шмат людзей. То бок калі больш-менш наладзіш свой дзень, яго можна было правесці з адноснай карысцю”.
- СІЗА-1 (Валадарка)
Паводле назіранняў Дзмітрыя, ягоныя сукамернікі былі “палітычнымі” і “эканамічнымі”:
“Але тыя, якія «эканамічныя» — яны таксама «палітычныя», — дадае Дзмітрый. — Гэта я разумеў, слухаючы іх гісторыі. Напрыклад, адзін чалавек запусціў у рэстаран людзей падчас маршаў і зачыніў дзверы. Другі, як высветлілася, быў кіраўніком адной вельмі буйной будаўнічай дзяржаўнай арганізацыі — але падпісаўся за Бабарыку. Яго папярэджвалі: «Сыходзь сам». Ён не сышоў. І ў рэшце рэшт, праз некаторы час знайшоўся нейкі сведка, які сказаў, што даваў яму хабар.
То бок, ускосна — так, гэта было павязана з палітыкай. Але артыкулы нібыта эканамічныя — хабары, падаткі...”
Новы год у СІЗА
31 снежня 2021 года Дзмітрый узгадвае як “абсалютна звычайны дзень”:
“Мы не адзначалі і не святкавалі — мы проста а 22 гадзіне ляглі. Але для многіх гэта была бяссонная ноч — у рэшце рэшт, у гэтае свята цяжка заснуць. Па-першае, куча думак, галава забіта ўспамінамі, ты ў думках дзесьці там, у сябе дома. Па-другое, Валадарка — гэта цэнтр Мінска. Таму ўсю ноч — феерверкі, петарды, шум, гоман — толькі нават ад гэтага немагчыма заснуць”.
Сярод лістоў і паштовак дайшлі і навагоднія віншаванні.
“Я здзіўлены, нават адзін ліст прыйшоў з Вільні”, — дадае Дзмітрый.
Вайна ва Украіне. “Нам далі паглядзець трансляцыю — такога ніводнага разу не было”
Згодна з унутраным распарадкам дня СІЗА-1, зняволеныя павінны спаць з 22:00 да 6:00. У камеры Дзмітрыя быў тэлевізар, які дазваляў, нягледзячы на прапаганду, атрымліваць хаця б нейкія шматочкі інфармацыі, адзначае былы палітвязень. Але яго можна было глядзець да 21:40 — у гэты час супрацоўнікі СІЗА кожны дзень адключалі разеткі. Але толькі ў адзін дзень гэта не адбылося — 24 лютага.
“У той дзень мы, як звычайна, глядзелі па тэлевізары навіны. І яны ўбачылі бягучы радок, што будзе экстраннае паведамленне ад прэзідэнта РФ. Яе круцілі па ўсіх каналах. У нас у камеры павісла напружанасць, усе адчувалі нешта дрэннае. Мы ўсе былі ў гэтых думках. І ўсе чакалі гэтага паведамлення.
Трансляцыя пачалася а 21 гадзіне з чымсьці. Мы хваляваліся — вось зараз у 21:40 выключаць разеткі, і мы так і не даведаемся, што адбываецца.
Але як ні дзіўна — такога ніводнага разу не было — разеткі нам так і не выключылі. І мы глядзелі трансляцыю да 00 гадзін... То бок, нам далі такую магчымасць. І па «прадоле» тады ніхто не хадзіў – а звычайна прадольныя ходзяць, і калі ты не спіш, то робяць заўвагі.
Мы зразумелі, што гэта вайна.
Мы перажывалі за Украіну. Вядома, у нас быў і песімізм: ці зможа яна выстаяць супраць такога ворага і агрэсара, як Расія? Нас жа не абышла прапаганда: што Расія — каласальная дзяржава з пункту гледжання ваеннага патэнцыялу. І мы вельмі хваляваліся, мы сапраўды думалі, што ва ўкраінцаў мала шанцаў. Але з цягам часу, калі мы зразумелі, што ўсё не так, настрой змяніўся.
Мы даведваліся, што Украіна трымаецца, змагла выстаяць адзін тыдзень. Потым другі тыдзень пайшоў. Мы трыумфавалі”.
У чаканні суда. “Была дадзена каманда не выпускаць напярэдадні рэферэндуму”
Чаканне судовага працэсу па крымінальнай справе Дзмітрыя (яму інкрымінавалі артыкул 342 КК) расцягнулася.
“Мне сказалі, што суд адбудзецца праз 2 месяцы — я яго чакаў. І дакументы хутка ішлі, і ад пракурора ў суд накіроўвалася ўсё хутка.
Але потым усё завісла. Пачалі працягваць тэрміны, перакідвалі справу з аднаго суда ў другі. Спачатку я не разумеў, чаму гэта адбываецца. Нават пачаў непакоіцца, што, магчыма, гэта не ўсё, і будзе нейкі працяг. Бо падчас следства я даведаўся, што пад фота ў Інстаграме быў нейкі каментар, які я напісаў. Там была простая фраза: «Прайграны бой, але не бітва» — нешта такога кшталту. І гэты каментар следчы па ўласнай ініцыятыве падаў на экспертызу адносна распальвання сацыяльнай варожасці — гэта 130 артыкул Крымінальнага кодэкса. Як я пра гэта даведаўся? Аднойчы следчы паказаў вывад гэтай экспертызы. Кажа: «Табе пашанцавала, глядзі: экспертыза сказала, што закліку няма». І я думаў: «Божа, ды я нават не ведаў, а мог бы ўжо паехаць на 5 гадоў у лагер«.
І калі пайшло зацягванне з суда ў суд, я хваляваўся, як бы яшчэ нешта не прыдумалы, бо я не мог зразумець, чаму гэта адбываецца. Але потым быццам растлумачылі: у краіне быў 27 лютага рэферэндум, і была такая каманда нас прытрымаць: не вызваляць перад рэферэндумам. І, адпаведна, усе, у каго быў запланаваны суды па тэрмінах напярэдадні 27 лютага — усіх прытрымлівалі і судзілі адразу пасля рэферэндуму. У мяне так і адбылося”.
Суд і прызначаны адвакат. “Я паверыў ёй, але, аказалася, дарэмна”
Судовы працэс над Дзмітрыем Максімчыкам доўжыўся два дні: 15 і 16 сакавіка 2022 года. Суддзя — Марыя Фёдарава, вядомая сваімі палітычна матываванымі прысудамі. Дзяржабвінаваўца — Д. Здольнікава.
- Суддзя Марыя Фёдарава
“На судзе ў мяне спыталі, ці прызнаю я віну. Я папрасіў парады ў адваката: што мне рабіць? Яна адказала, што калі я прызнаю сваю віну, то хутчэй за ўсё будзе «хатняя хімія». Я вельмі моцна на гэта разлічваў. Я ўсё ж разумеў, што «хатняй хіміяй» мяне не напалохаць.
Я паверыў ёй, але, аказалася, дарэмна: віну я прызнаў, але прысуд быў тры гады «хіміі» з накіраваннем”.
Абаронцу Дзмітрый не мяняў — ім заставалася ўсё тая ж дзяжурная адвакатка, якую ён сустрэў у кабінеце следчага на першым допыце.
“Мае бацькі з ёй заключылі дагавор. Я хацеў ім напісаць, што, напэўна, не варта з гэтым чалавекам працаваць, але не стаў… Вырашыў адпусціць гэтую сітуацыю на самацёк”.
Ці задаволены Дзмітрый працай абароны ў судзе?
“Яна маўчала ўвесь працэс. Напрыканцы проста сказала, што хадатайнічае пра тое, каб мяне пакаралі «хатняй хіміяй». І што я гэта падтрымліваю. Вось і ўвесь яе ўдзел.
І ўвогуле, [падчас следства] адвакат выконваў досыць фармальную функцыю. Гэта адчувалася і ў тым, як яна паводзіла сябе са следчым — які ў іх быў свайго роду спецыфічны канэкт. Я разумеў, што сіла адвакацкая тут мінімальнае значэнне мае.
Ды й сярод зняволеных Валадаркі хадзіла інфармацыя, што ўсе нашыя крымінальныя справы прадвызначаныя. То бок, на кожнай справе напісаны тэрмін, і суддзі ўжо дакладна ведаюць і агучваюць яго. Яны не могуць зрабіць крок налева і крок направа. Ужо з моманту перадачы пракурорам справы ў суд прысуд вядомы”.
Для суда галоўным сведчаннем “віны” Дзмітрыя ў “групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак” (артыкул 342 КК), стаў той самы здымак з пратэснага марша 23 жніўня 2020 года, размешчаны ў Інстаграме.
“Усё, што ім удалося зрабіць: сказаць, што я нібыта стаяў на дарозе. Хоць мае ногі не былі бачныя на фота. Але следства здолела даказаць, што фатаграфія была зроблена на дарозе — а гэта азначае, што я разам з іншымі сотнямі тысяч людзей перашкаджаў транспарту рухацца”.
Таму ў крымінальнай справе Дзмітрыя ёсць і іск ад “Мінсктранса” аб кампенсацыі панесеных выдаткаў у сувязі з “парушэннем працы транспарту”. Сума ў іске — 5 839 беларускіх рублёў. Дзмітрый называе яе нязначнай:
“Са мной на Валадарцы сядзелі хлопцы, якім выставілі пазоў на 60, на 120, камусьці нават 140 тысяч беларускіх рублёў. Але ім ставяць у віну некалькі дат іх удзелу ў мітынгах”.
Думкі пра ўцёкі
Пасля абвяшчэння прысуду Дзмітрыя Максімчыка вызвалілі з судовага будынку для чакання пачатку адбыцця прысуду ў ПУАТ. Ужо тады ён пачаў думаць пра магчымасць уцёкаў. Але вырашыў адкласці:
“Пайшлі чуткі, што восенню 2022 года будзе амністыя для палітычных, і амаль усіх вызваляць. І я падумаў, што я прыеду на «хімію», зусім кароткі перыяд адбуду — мяне амністуюць. Менавіта гэта і паўплывала на маё рашэнне адбываць пакаранне.
Але калі ў верасні была агучана амністыя, то стала зразумела, што «палітыкаў» яна не закране.
Узважыўшы ўсё, я канчаткова вырашыў: так, я ўцяку”.
Як выглядае прымусовая праца ў ПУАТ
У канцы красавіка 2022 года Дзмітрыя Максімчыка накіравалі ў папраўчую ўстанову адкрытага тыпу № 6, якая знаходзіцца ў вёсцы Лушчыкі Кобрынскага раёна.
“Пасля прыбыцця месяц нам шукалі працу. Але ў той жа час выходзіць за тэрыторыю ПУАТ мы нікуды не маглі — нас не выпускалі. А набыць прадукты можна ў аўталаўке, якая прыязджае на тэрыторыю ПУАТ.
Потым нам знаходзяць працу — як правіла, гэта адна з самых цяжкіх альбо брудных прац. На такія звычайна накіроўваюць «палітычных»”.
Дзмітрыя накіравалі ў Кобрынскую ХКГ, у падраздзяленне “Зелянгас”. Такое месца працы ён называе шанцаваннем:
“Бо людзі працуюць проста за талерку супу і за тое, каб аплаціць камендатуру, дзесьці каля 50–60 рублёў у месяц (утрыманне ў ПУАТ — Заўв.), і пасля гэтага, уласна, нічога не застаецца. А ў кагосьці судовыя іскі яшчэ вылічваюцца. Шмат хто «палітычны» працаваў у калгасе. Там заробак у раёне 500 рублёў. Вельмі нізкая. У маім жа выпадку ў «Зелянгасе» плацілі ад 800 да 1200 беларускіх рублёў”.
Дзмітрый працаваў у брыгадзе з “вольнымі” людзьмі. Яны ведалі, што працуюць разам з асуджаным па палітычна матываваным артыкуле. А працу ў “Зелянгасе” Дзмітрый лічыць “не з лёгкіх”:
“Мы знаходзіліся ва ўсёй амуніцыі, а ўлічваючы лета і спякоту — гэта не так проста. Розныя ўчасткі, скосы мастоў... Трэба было значна папацець”.
Ці могуць асуджаныя ў ПУАТ адмовіцца ад працы?
“Гэта аўтаматычнае парушэнне, — тлумачыць Дзмітрый. — Цябе могуць у ізалятар змясціць на дзесяць сутак. Потым цябе прапануюць іншую працу. Так, ты можаш і ад іншай адмовіцца. Але гэта зноў парушэнне. І ўжо пасля трэцяга парушэння цябе пісьмова паведамляюць, што любое наступнае парушэнне — гэта ўжо перавод на больш строгі лагер (з ПУАТ — у калонію. Заўв.)
Што было 30 кастрычніка ў “хімікаў”? За дзень да меркаваных уцёкаў
Як пісала “Вясна” раней, раніцай 30 кастрычніка ў папраўчых установах адкрытага тыпу па ўсёй Беларусі супрацоўнікі ГУБАЗіКа і АМАПу праводзілі затрыманні, вобшукі, допыты і выняцце тэлефонаў на “праверку” ў палітвязняў, асуджаных да абмежавання волі.
Дзмітрый Максімчык распавёў, як гэта адбывалася ў ПУАТ № 6.
“Гэта была нядзеля. У нас некаторыя людзі працавалі і ў гэты дзень. Мы не ведалі, што будзе гэты рэйд. Нам сказала адміністрацыя: усе, хто на профуліку (экстрэмісцкі, на які ставяць усіх «палітыкаў»), на працу не ідуць. Мы не маглі зразумець, чаму.
Мы пачалі задаваць пытанні адміністрацыі: «Чаму? У гонар чаго?», але яны зрабілі выгляд, што яны сапраўды шчыра не ведаюць прычын: «Яны нам не даводзяць. Нам прыйшло зверху, што гэты дзень не працуем, і ўсё». І гэта было настолькі пераканаўча, што мы паверылі. Я таксама не надаў гэтаму ніякага значэння. Тым больш у панядзелак я планаваў уцякаць. Былі сабраныя рэчы, і ўсё гатова.
На падобныя сходы заўсёды нельга браць з сабой тэлефоны — мы іх заўсёды пакідалі у сваіх тумбачках.
А тут прама на гэтым мерапрыемстве нам кажуць, што менавіта «палітыкі-профулік» устаюць і пераходзяць у актавую залу (у іншы пакой — мы яе называлі «ленінскай»). Мы пераходзім і чакаем, не разумеючы, каго. Супрацоўнікі дзяжураць, нікога не выпускаюць. І тут мы бачым з акна — класіка жанру: пад’язджае сіні таніраваны бус, без нумароў, выходзяць хлопцы ў форме «аліўкі». Пад’язджае і цывільная форма без нумароў — выходзяць людзі ў цывільнай вопратцы.
І мы разумеем: нешта не тое. І тут гэтыя людзі ў цывільным падзяліліся на тры кабінеты, і ўсіх «палітыкаў» пачалі паралельна ў тры кабінеты выклікаць па чарзе. І, калі паклікалі мяне, супрацоўнік сказаў: «Пройдзем да твайго спальнага месца, пакажы, дзе твой тэлефон».
Адразу яны прадставіліся, адзін паказаў пасведчанне — але я не разглядаў, а толькі ўбачыў, што там корачка чырвоная з гербам ГУБАЗіКа.
Я падпісаў папярэджанне пра тое, каб мы не чыталі навіны ў экстрэмісцкіх каналах. А ў гэты час правяралі мой тэлефон — сказалі разблакаваць. У мяне не было думак, што нешта не так, бо я, здавалася, з большага чысціў. Але, на жаль, высветлілася, што я абмяняўся адным паведамленнем (гэта было даўно, я, пэўна, пра гэта забыўся), не сцёр гэтую перапіску з адным знаёмым з Украіны. Паведамленне тычылася палка Кастуся Каліноўскага. Полк сустракаўся з Радай Украіны, і яны нешта абмяркоўвалі. І я яму скінуў, каб ён неяк пракаментаваў — ці ведае ён што-небудзь пра гэта. Дык вось, увесь падвох быў у тым, што гэтая навіна была скінута з канала “Нашай Нівы” (прызнаным экстрэмісцкімі матэрыяламі — Заўв.)”.
Праз гэта Дзмітрыя прыцягнулі да адміністрацыйнай адказнасці па артыкуле 19.11 КаАП на дзесяць сутак. Іх ён адсядзеў у Кобрынскім ГУУС разам з яшчэ адным зняволеным ПУАТ — Уладзімірам Хамічковым.
“Раней мы не вельмі цесна стасаваліся, але калі былі ў карцары, то часу было шмат, каб даведацца адзін аднаго. Вельмі добры хлопец аказаўся, вельмі добра ведае гісторыю Беларусі, столькі ўсяго мне распавёў пра гісторыю, культуру, ВКЛ. Было вельмі цікава з ім сядзець, таму я карысна час правёў. Да таго ж, ён вывучае беларускую мову, і мы з ім практыкаваліся: размаўлялі па-беларуску”.
Уцёкі
Дзмітрый зноў пачаў планаваць уцёкі. І ўцёк 5 снежня 2022 года.
“У той жа дзень, калі я перайшоў мяжу, я патэлефанаваў родным сказаць, што ўсё ў парадку, я ў Літве. І калі я ім тэлефанаваў, ужо супрацоўнікі міліцыі былі ў іх дома ў Баранавічах, яны ўжо мяне там шукалі.
То бок, як толькі я ўцёк, літаральна праз дзве гадзіны вельмі актыўна мяне пачалі шукаць. Я чуў нават, што для майго пошуку накіравалі групу ў напрамку брэсцкай мяжы”.
Дзмітрый Максімчык узгадвае пра тое, што сказаў яму супрацоўнік ГУБАЗіКа падчас затрымання на “хіміі”:
“Ён так шматзначна дадаў: «Да, Дзмітрый, у вас канешне цікавая біяграфія, верагодна, мы паспрабуем з вамі яшчэ раз пабачыцца, пагутарыць». Што ён меў на ўвазе, я так і не зразумеў. Таму што я ўжо тут, у Вільні, і зносіны з ім, дзякуй богу, больш не складуцца. Можа і складуцца — але ўжо калі мы вернемся ў Беларусь. Мы з ім яшчэ пагутарым”.
Новае жыццё: стварэнне школы па маркетынгу
Як кажа Дзмітрый, яшчэ падчас свайго зняволення ён задаўся думкай, што будзе рабіць пасля ўцёкаў у Літву. Так ён прыйшоў да ідэі стварыць школу для падлеткаў. І ўжо ў Вільні, разам з камандай аднадумцаў, ён натхніўся ідэяй папулярызацыі прадпрымальніцкай культуры сярод моладзі — і распачаў адукацыйна-практычны праект у галіне Digital Marketing і Soft Skills (Школа лічбавага маркетынгу і сацыяльных навыкаў). Лагатып гэтай школы яе вучні стварылі самі:
“Гэта не толькі адукацыйны праект для мяне — гэта частка майго жыцця, — кажа Дзмітрый Максімчык. — Часта дзеці прыносяць і частуюць мяне хатняй выпечкай, з імі наладзіліся вельмі цёплыя адносіны.
У школе вучацца беларусы, украінцы і літоўцы. Часта яны паміж сабой абмяркоўваюць свой дом і пытаюцца адзін у аднаго: «А як у вас гэта? А ў нас вось так».
Гэта не проста праект — гэта ўжо маё жыццё”.
Школу можна падтрымаць тут.
