Праваабаронца "Вясны" на канферэнцыі АБСЕ заклікаў падтрымліваць грамадзянскую супольнасць Беларусі ў выгнанні

29 лістапада ў Скоп'е (Паўночная Македонія) напярэдадні штогадовага пасяджэння Міністэрскай рады АБСЕ адбылася Паралельная канферэнцыя грамадзянскай супольнасці АБСЕ. Сустрэча няўрадавых арганізацый і актывістаў адбылася на фоне самага сур'ёзнага крызісу бяспекі за апошнія дзесяцігоддзі і была прысвечана абмеркаванню надзённых праблем, з якімі АБСЕ, яе дзяржавы-ўдзельніцы і грамадзянская супольнасць сёння сутыкаюцца, і магчымых рашэнняў для пераадолення крызісу. Напрыканцы сустрэчы ўдзельнікі прадставілі свае рэкамендацыі кіраўніцтву АБСЕ і ўдзельнікам пасяджэння міністэрскага савета. Падчас канферэнцыі пра дзейнасць і выклікі грамадзянскай супольнасць Беларусі ў выгнанні распавёў праваабаронца "Вясны" Канстанцін Старадубец. 

Паралельная канферэнцыя грамадзянскай супольнасці АБСЕ-2023. Фота: civicsolidarity.org

Што адбывалася на канферэнцыі?

Паралельная канферэнцыя ў Скоп'і стала пляцоўкай, дзе шматлікія грамадзянскія актывісты і эксперты змаглі весці дыялог з дыпламатамі з многіх краін, якія ўдзельнічалі ў якасці назіральнікаў, і прадстаўнікамі органаў АБСЕ па ключавых пытаннях, якія ахопліваюць усе вымярэнні АБСЕ – ваенна-палітычнае, эканамічнае і экалагічнае і чалавечае. Трэцяе, чалавечае вымярэнне АБСЕ ахоплівае правы чалавека, вяршэнства права і дэмакратыю – традыцыйна важныя для грамадзянскай супольнасці сферы дзейнасці.

Асаблівую ўвагу ўдзельнікі канферэнцыі надалі наступствам агрэсіі Расіі пры саўдзеле беларускага рэжыму Лукашэнкі супраць Украіны і неабходнасці ўзмацнення міжнароднай падтрымкі Украіны, важнасці актывізацыі намаганняў па расследаванні і пакаранні міжнародных злачынстваў, уключаючы злачынства агрэсіі, ваенныя злачынствы і злачынствы супраць чалавечнасці ва Украіне, а таксама злачынствы супраць чалавечнасці, учыненыя ў Беларусі. Многія ўдзельнікі казалі пра важнасць актыўнага рэагавання АБСЕ на ўзмацненне рэпрэсій у дачыненні да няўрадавых арганізацый і грамадзянскіх актывістаў у многіх краінах і неабходнасці больш актыўнага выкарыстання патэнцыялу грамадзянскай супольнасці ў працы АБСЕ. Прадстаўнікі грамадзянскай супольнасці адзначалі, што колькасць канфліктаў з ужываннем гвалту ў рэгіёне АБСЕ пастаянна расце, і дзяржавы ўсё часцей звяртаюцца да выкарыстання сілы ў ходзе канфліктаў як з іншымі дзяржавамі, так і са сваімі грамадзянамі, замест таго, каб выкарыстоўваць прэвентыўныя, пасрэдніцкія і міратворчыя інструменты АБСЕ і адначасова парушаючы свае абавязацельствы ў рамках АБСЕ.

Удзельнікі канферэнцыі з трывогай адзначалі, што ў крызісны момант гісторыі, калі АБСЕ патрэбна больш, чым калі-небудзь, яе дзейнасць паралізаваная дзвюма дзяржавамі, Расіяй і Беларуссю, якія не толькі груба парушаюць усе Хельсінкскія прынцыпы, але і сістэматычна злоўжываюць правілам кансенсусу, блакуючы прыняцце рашэнняў у рамках АБСЕ, уключаючы выбар краіны-старшыні, прызначэнне кіраўнікоў інстытутаў АБСЕ, правядзенне мерапрыемстваў, зацвярджэнне бюджэту, накіраванне місій і г. д. У выніку астатнія 55 дзяржаў-удзельніц апынуліся закладнікамі гэтай сітуацыі, а АБСЕ апынулася фактычна няздольная рэалізаваць сваю місію па забеспячэнні бяспекі на аснове супрацоўніцтва дзяржаў і адказаць на самыя вострыя выклікі, якія стаяць сёння перад міжнароднай супольнасцю. Прадстаўнікі грамадзянскай супольнасці заклікалі знайсці творчыя падыходы для пераадолення паралічу арганізацыі і як мага хутчэй пачаць актыўны працэс падрыхтоўкі прапаноў па рэфармаванні АБСЕ. Гэта неабходна для таго, каб да 50-годдзя прыняцця заключнага Хельсінкскага Акта ў 2025 годзе быў бы гатовы пакет прапаноў, які можна было б узгадніць і зацвердзіць на сустрэчы міністэрскага савета ў Фінляндыі.

Напрыканцы канферэнцыі ўдзельнікі і ўдзельніцы прадставілі выніковы дакумент мерапрыемства – Скоп'еўскую дэкларацыю, адрасаваную кіраўніцтву АБСЕ.

Азнаёміцца з поўным тэкстам дакумента можна тут.

Што казаў беларускі праваабаронца на канферэнцыі?

Праваабаронца "Вясны" Канстанцін Старадубец. Фота: spring96.org

Праваабаронца "Вясны" Канстанцін Старадубец распавёў падчас канферэнцыі пра выклікі, з якімі сёння сутыкнулася грамадзянская супольнасць Беларусі, і як яна цяпер дзейнічае ў выгнанні:

"Грамадзянская супольнасць Беларусі зазнала наймагутнейшы ўдар. Больш за 1400 арганізацый ліквідаваныя, сотні актывістаў вымушаныя працягваць працу ў эміграцыі. У краіне адсутнічае прававая прастора для эфектыўнай працы грамадзянскай супольнасці, што з'яўляецца вынікам бесперапынных рэпрэсій і ўсё больш рэпрэсіўнага заканадаўства. Актывісты і ініцыятывы сышлі ў падполле, сутыкнуўшыся з велізарнымі рызыкамі.

Нягледзячы на беспрэцэдэнтныя выклікі, звязаныя з пераследам і працай у выгнанні, "у цэлым арганізацыі грамадзянскай супольнасці дэманструюць высокі ўзровень устойлівасці дзякуючы абмену досведам і выкарыстанню найлепшых практык (напрыклад, выкарыстанню псіхалагічных інструментаў на сістэмным узроўні для барацьбы са стрэсам і выгараннем), а таксама захаванню і развіццю існуючых сетак і з'яўленню новых кааліцый".

Канстанцін зазначыў, што ўстойлівасць беларускай грамадзянскай супольнасці ў выгнанні шмат у чым абавязана падтрымцы, якую яна атрымлівае ад мясцовых партнёраў, урадаў краінаў з рэгіёна АБСЕ, а таксама рэгіянальных і міжнародных арганізацый.

"Вельмі важна захаваць і пашырыць гэтую падтрымку, арыентуючыся на падыход, заснаваны на патрэбах, гэта значыць прадастаўленне арганізацыям грамадзянскай супольнасці тых відаў дапамогі, якія найбольш адпавядаюць іх мэтам у працы з ахвярамі рэпрэсій у Беларусі, якія працягваюцца вось ужо трэці год запар".